του Αντώνη Ραλλάτου*
Δασολόγου – Περιβαλλοντολόγου
Τα τελευταία χρόνια μια σειρά προβλήματα που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος και τις χρήσεις γης βρίσκονται στην επικαιρότητα. Οι πρόσφατες πλημμύρες, οι ελλείψεις στην αντισεισμική και αντιπλημμυρική προστασία των πόλεων, οι δασικές πυρκαγιές, η αύξηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης είναι ορισμένα χαρακτηριστικά παραδείγματα. Η όξυνση των συγκεκριμένων προβλημάτων δεν αποτελεί ούτε τυχαίο ούτε φυσικό φαινόμενο. Σχετίζεται με την πολιτική των αστικών κυβερνήσεων να οργανώσουν το χώρο πιο αποτελεσματικά ώστε να θωρακιστεί η ανταγωνιστικότητα των μονοπωλιακών ομίλων. Αυτή η κατεύθυνση αποτυπώθηκε για παράδειγμα στις αποφάσεις της προηγούμενης συγκυβέρνησης για το Ρυθμιστικό Σχέδιο της Αθήνας και τον πρόσφατο νόμο για τα Δάση.
Όλα αυτά τα προβλήματα αναδεικνύουν σε τελευταία ανάλυση τις συνέπειες του καπιταλιστικού δρόμου ανάπτυξης που θυσιάζει τις διευρυνόμενες λαϊκές ανάγκες με κριτήριο το κέρδος των μονοπωλιακών ομίλων.
Οι χρήσεις γης συνδέονται με την προστασία του περιβάλλοντος (δασών, ρεμάτων, ζωνών χρήσης κλπ.) και την ασφάλεια των κατοίκων (π.χ. πυρκαγιές, πλημμύρες, σεισμοί, βιομηχανικά ατυχήματα μεγάλης έκτασης).
Στον καπιταλισμό η γη ιδιοκτησιακά χωρίζεται σε κρατική και ιδιωτική. Επίσης, ανάλογα με το χαρακτήρα και τη χρήση της, χαρακτηρίζεται ως δάσος, δασική, αγροτική, άγονη, ακίνητο-οικόπεδο, κοινόχρηστος χώρος εντός σχεδίου, βιομηχανική, βιοτεχνική περιοχή κλπ.
Οι εκκρεμότητες του ιδιοκτησιακού καθεστώτος στη γη δημιουργούν πλήθος διεκδικήσεων, με συνέπεια διαχρονικά να οξύνονται σοβαρά προβλήματα στη χρήση γης και ιδιαίτερα στην προστασία και διαχείριση των δασών και δασικών εκτάσεων.
Το ιδιοκτησιακό πρόβλημα των δασικών οικοσυστημάτων, των χερσαίων δηλαδή φυσικών οικοσυστημάτων, αφορά ουσιαστικά το σύνολο των αμφισβητήσεων της ιδιοκτησίας τους μεταξύ του κράτους και ιδιωτών, συμπεριλαμβανομένης και της εκκλησίας. Ως τέτοιο επηρεάζεται από το πώς ιστορικά το αστικό Ελληνικό κράτος αναγνώριζε την ιδιοκτησιακή κατάσταση στα τμήματα που αποσπούσε από την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Διαχρονικά και ιδιαίτερα στις σημερινές συνθήκες, ως προς τα δασικά εδάφη κυρίαρχο ζήτημα είναι η αλλαγή της χρήσης ή της ιδιοκτησίας τους μέσω της αλλαγής του χαρακτήρα τους. Στόχος όλων των αστικών κυβερνήσεων είναι η αξιοποίησή τους με βάση το κέρδος, τα συμφέροντα των μονοπωλιακών επιχειρηματικών ομίλων και όχι η ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών. Η εξέλιξη του ιδιοκτησιακού δεν είναι χωρίς αντιθέσεις μεταξύ τμημάτων του κεφαλαίου (τουριστικού, κατασκευαστικού, μεταποιητικού, εφοπλιστικού, ενεργειακών ομίλων κλπ.).
