Τις τελευταίες μέρες βλέπουμε να παίρνει διαστάσεις (και με την βοήθεια των ΜΜΕ) το χαρακτηριζόμενο ως «κίνημα της πατάτας», η πώληση δηλαδή μεγάλης ποσότητας πατάτας απευθείας από τον παραγωγό. Μετά την Κατερίνη, που έκανε την αρχή, σειρά πήραν και άλλες μεγάλες και μικρές πόλεις. Η παράκαμψη των μεσαζόντων είναι αναντίρρητα μια σημαντική κίνηση, τόσο γιατί απομονώνει ένα κερδοσκοπικά μαφιόζικο κομμάτι της διακίνησης τροφίμων αλλά κυρίως γιατί δημιουργεί μια αυτοπεποίθηση στον κόσμο για τις δικές του δυνάμεις οργάνωσης. Τι προβάλλεται, όμως, μέσα από αυτό και ποια τα χαρακτηριστικά που τείνει να αποκτήσει;
Το σημαντικότερο στοιχείο που προβάλλεται είναι η χαμηλή τιμή της. Βεβαίως δεν παραλείπουν οι εμπλεκόμενοι με την κίνηση να αναφέρουν ότι αυτή είναι περίπου η τιμή κόστους των παραγωγών που οι ίδιοι οι παραγωγοί την ορίζουν στα 20 λεπτά/κιλό. Πραγματικά οι εισροές στη συμβατική καλλιέργεια της πατάτας είναι: χημικά λιπάσματα-φυτοφάρμακα και άλλα ενισχυτικά παρασκευάσματα, πατατόσπορος, μηχανήματα, ενέργεια. Ο πατατόσπορος είναι εισαγόμενος, Ολλανδιας κατά κύριο λόγο, τα φάρμακα και λιπάσματα τα παράγουν οι γνωστές εταιρείες των μεταλλαγμένων Βayer, ΒASPF, Monsanto, Novartis, Syngenta κ.λπ. Τα μηχανήματα είναι των γνωστών πολυεθνικών Deutz, Same, Renault κ.λπ. Πετρέλαια, βενζίνες, κλπ, όλα εισαγόμενα. Χοντρικά από τα 25 λεπτά του κιλού της πατάτας που διακινείται, τα 20 περίπου πάνε σε αυτούς που μας έχουνε στο χέρι, μας χρεώνουν με τα δάνεια μέσω των επιδοτήσεων, για να ακολουθήσουμε την πανάκριβη λογική τους και όταν δεν μπορούμε να τα βγάλουμε πέρα, μας σφίγγουν τη θηλιά στο λαιμό. Μείνανε και άλλα 5 λεπτά για τον αγρότη να καλύψει τα υπόλοιπα έξοδα, τα εργατικά χέρια, τα χαράτσια κ.λπ.
Απ’ όλα αυτά προκύπτει το εύλογο ερώτημα: από ποιους αγρότες αγοράζονται οι πατάτες; Υπάρχουν οι μεγαλοαγρότες με εκατοντάδες στρέμματα και οι μικροί. Εάν κάποιος σπείρει 200 στρέμματα μπορεί να έχει προς διάθεση και 700 τόνους πατάτας. Εάν έχει 5 λεπτά κέρδος θα βγάλει 35.000 ευρώ. Το κράτος ενισχύει και βοηθάει τον μεγάλο παραγωγό αφού αυτή είναι η σύγχρονη τάση της βιομηχανοποιημένης γεωργίας. Ένας αντίστοιχος μικρός παραγωγός με 10 στρέμματα και 33 τόνους παραγωγή, με το ίδιο κέρδος 5 λεπτών θα βγάλει 1.650 ευρώ. Ένας τέτοιος αγρότης (η πλειοψηφία) για να βγάλει ένα αξιοπρεπές μεροκάματο θα πρέπει να πάει στη λαϊκή να πουλήσει με τουλάχιστον 50-60 λεπτά. Η μαζική διάθεση με 25 λεπτά ευνοεί τούς μεγαλοαγρότες-τσιφλικάδες εις βάρος των μικρών. Είναι ζήτημα πολύ σοβαρό εάν τα 25 ή τα 50-60 λεπτά είναι η πραγματική τιμή του προϊόντος. Αλλά η στήριξη μικρών παραγωγών, ακόμα και αν αυτό σημαίνει υψηλότερη τιμή, είναι απαραίτητη για μια πραγματική συνεργασία παραγωγών και καταναλωτών με βάση τις αρχές της αμοιβαιότητας. Βέβαια οι συγκεκριμένες πατάτες θα σάπιζαν λόγω της άρνησης των παραγωγών να πουλήσουν κάτω από την τιμή κόστους στους μεσάζοντες (μέχρι 15 λεπτά/κιλό). Αυτό όμως δεν αναιρεί το γεγονός ότι το κύριο προβαλλόμενο χαρακτηριστικό είναι η χαμηλή τιμή τους.
Μέχρι στιγμής, ξεκινώντας από την Κατερίνη, οι πατάτες αυτές διατίθενται ως «οι πατάτες των 25 λεπτών το κιλό» ή αλλιώς «2,5 Ευρώ το δεκάκιλο». Αν ήταν μόνο οι πατάτες των συγκεκριμένων παραγωγών του Νευροκοπίου, θα μιλάγαμε για μια κίνηση αλληλεγγύης. Προβάλλεται όμως η συνέχιση και σε άλλα προϊόντα με τον ίδιο τρόπο, όπου θα γίνεται επιλογή σε σχέση με την φθηνή τιμή. Μια οικονομικίστικη λογική δηλαδή, που βασίζεται στην χαμηλή τιμή και που δεν αλλάζει τις συνήθειες του καταναλωτή που έχει συνηθίσει στις ευκαιρίες ενός πολυκαταστήματος. Ισοπεδώνοντας έτσι κάθε άλλο ουσιαστικό χαρακτηριστικό μιας απευθείας συναλλαγής παραγωγού-καταναλωτή. Μια εβδομάδα μετά παρατηρούμε ήδη σκέψεις αγοράς ελαιολάδου από την Κρήτη (με 2.5 ευρώ το κιλό) σε περιοχές που παράγεται λάδι! Όλα για χάρη της φθηνής τιμής, δηλαδή. Μια τοπική συνέλευση ή δράση οφείλει να ενισχύσει την τοπική κοινωνία με σκοπό την ενδυνάμωσή της. Αλλιώς η «αυτοργάνωση» εξαντλείται μόνο στις καταναλωτικές συνήθειες εξεύρεσης φθηνής τιμής.
Για μια πραγματικά άμεση επαφή καταναλωτή και παραγωγού πρέπει να ισχύουν περισσότερες προϋποθέσεις από τη φθηνή τιμή. Ίσως η πιο σημαντική είναι η ποιότητα του ίδιου του προϊόντος, του τροφίμου. Μια πατάτα μπορεί να είναι φθηνή αν έχει καλλιεργηθεί σε μεγάλες γαίες, σε μονοκαλλιέργεια και με βιομηχανικό τρόπο, με τόνους επικίνδυνων λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων. Αλλά ποια είναι η ποιότητα ενός τέτοιου τροφίμου; Τι συνέπειες έχει για την κοινωνία, το περιβάλλον και για τον αγοραστή-καταναλωτή; Μήπως έχει μεγάλο κόστος, που δεν ενσωματώνεται βέβαια στην τιμή, αλλά πληρώνεται από την κοινωνία με άλλους τρόπους και κύρια μέσα από την υποβάθμιση της υγείας και του περιβάλλοντος, καθώς και με την μελλοντική έλλειψη πόρων;
Άλλη προϋπόθεση είναι η τήρηση ικανοποιητικών εργασιακών συνθηκών. Μια πατάτα ή ένα άλλο τρόφιμο μπορεί να είναι φθηνό αν οι εργάτες γης δουλεύουν για πολλές ώρες την ημέρα και αμείβονται με χαμηλά μεροκάματα. Μεροκάματα που θα είναι τυχεροί να τα εισπράξουν αν ο εργοδότης-αγρότης δεν τους καταγγείλει τελευταία στιγμή στην αστυνομία ως λαθραίους μετανάστες.
Ένα ουσιαστικό κίνημα τέτοιου τύπου πρέπει να έχει διάφορους στόχους, μερικοί από τους οποίους να είναι: Μόνιμη «γέφυρα» μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών της τοπικής -όσο γίνεται- κοινωνίας για το ξεπέρασμα των σημερινών μεσαζόντων κάθε είδους. Στήριξη της επιβίωσης των παραγωγών με δίκαιες τιμές, προσιτές όμως στους καταναλωτές με χαμηλό εισόδημα. Διαμόρφωσή του σε μια νέα δομή αλληλέγγυας οικονομίας, μη ενταγμένης ούτε στον ιδιωτικό, ούτε στον κρατικό τομέα της οικονομίας. Βασιζόμενο στις αξίες της συνεργατικότητας και αμοιβαιότητας και όχι του ανταγωνισμού, της κερδοσκοπίας και της αγοράς. Αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες, χωρίς «πολιτικούς μεσάζοντες», συνεννόησης και αλληλοϋποστήριξης μεταξύ συνελεύσεων παραγωγών και συνελεύσεων καταναλωτών. Καθαρή τροφή στους καταναλωτές που θα σέβεται την φύση, όπως αυτή που καλλιεργεί ο παραγωγός για την οικογένειά του και όχι όπως αυτή που καλλιεργεί για να πουλάει.
πηγή: Δίκτυο Οικοκοινότητα
Το σημαντικότερο στοιχείο που προβάλλεται είναι η χαμηλή τιμή της. Βεβαίως δεν παραλείπουν οι εμπλεκόμενοι με την κίνηση να αναφέρουν ότι αυτή είναι περίπου η τιμή κόστους των παραγωγών που οι ίδιοι οι παραγωγοί την ορίζουν στα 20 λεπτά/κιλό. Πραγματικά οι εισροές στη συμβατική καλλιέργεια της πατάτας είναι: χημικά λιπάσματα-φυτοφάρμακα και άλλα ενισχυτικά παρασκευάσματα, πατατόσπορος, μηχανήματα, ενέργεια. Ο πατατόσπορος είναι εισαγόμενος, Ολλανδιας κατά κύριο λόγο, τα φάρμακα και λιπάσματα τα παράγουν οι γνωστές εταιρείες των μεταλλαγμένων Βayer, ΒASPF, Monsanto, Novartis, Syngenta κ.λπ. Τα μηχανήματα είναι των γνωστών πολυεθνικών Deutz, Same, Renault κ.λπ. Πετρέλαια, βενζίνες, κλπ, όλα εισαγόμενα. Χοντρικά από τα 25 λεπτά του κιλού της πατάτας που διακινείται, τα 20 περίπου πάνε σε αυτούς που μας έχουνε στο χέρι, μας χρεώνουν με τα δάνεια μέσω των επιδοτήσεων, για να ακολουθήσουμε την πανάκριβη λογική τους και όταν δεν μπορούμε να τα βγάλουμε πέρα, μας σφίγγουν τη θηλιά στο λαιμό. Μείνανε και άλλα 5 λεπτά για τον αγρότη να καλύψει τα υπόλοιπα έξοδα, τα εργατικά χέρια, τα χαράτσια κ.λπ.
Απ’ όλα αυτά προκύπτει το εύλογο ερώτημα: από ποιους αγρότες αγοράζονται οι πατάτες; Υπάρχουν οι μεγαλοαγρότες με εκατοντάδες στρέμματα και οι μικροί. Εάν κάποιος σπείρει 200 στρέμματα μπορεί να έχει προς διάθεση και 700 τόνους πατάτας. Εάν έχει 5 λεπτά κέρδος θα βγάλει 35.000 ευρώ. Το κράτος ενισχύει και βοηθάει τον μεγάλο παραγωγό αφού αυτή είναι η σύγχρονη τάση της βιομηχανοποιημένης γεωργίας. Ένας αντίστοιχος μικρός παραγωγός με 10 στρέμματα και 33 τόνους παραγωγή, με το ίδιο κέρδος 5 λεπτών θα βγάλει 1.650 ευρώ. Ένας τέτοιος αγρότης (η πλειοψηφία) για να βγάλει ένα αξιοπρεπές μεροκάματο θα πρέπει να πάει στη λαϊκή να πουλήσει με τουλάχιστον 50-60 λεπτά. Η μαζική διάθεση με 25 λεπτά ευνοεί τούς μεγαλοαγρότες-τσιφλικάδες εις βάρος των μικρών. Είναι ζήτημα πολύ σοβαρό εάν τα 25 ή τα 50-60 λεπτά είναι η πραγματική τιμή του προϊόντος. Αλλά η στήριξη μικρών παραγωγών, ακόμα και αν αυτό σημαίνει υψηλότερη τιμή, είναι απαραίτητη για μια πραγματική συνεργασία παραγωγών και καταναλωτών με βάση τις αρχές της αμοιβαιότητας. Βέβαια οι συγκεκριμένες πατάτες θα σάπιζαν λόγω της άρνησης των παραγωγών να πουλήσουν κάτω από την τιμή κόστους στους μεσάζοντες (μέχρι 15 λεπτά/κιλό). Αυτό όμως δεν αναιρεί το γεγονός ότι το κύριο προβαλλόμενο χαρακτηριστικό είναι η χαμηλή τιμή τους.
Μέχρι στιγμής, ξεκινώντας από την Κατερίνη, οι πατάτες αυτές διατίθενται ως «οι πατάτες των 25 λεπτών το κιλό» ή αλλιώς «2,5 Ευρώ το δεκάκιλο». Αν ήταν μόνο οι πατάτες των συγκεκριμένων παραγωγών του Νευροκοπίου, θα μιλάγαμε για μια κίνηση αλληλεγγύης. Προβάλλεται όμως η συνέχιση και σε άλλα προϊόντα με τον ίδιο τρόπο, όπου θα γίνεται επιλογή σε σχέση με την φθηνή τιμή. Μια οικονομικίστικη λογική δηλαδή, που βασίζεται στην χαμηλή τιμή και που δεν αλλάζει τις συνήθειες του καταναλωτή που έχει συνηθίσει στις ευκαιρίες ενός πολυκαταστήματος. Ισοπεδώνοντας έτσι κάθε άλλο ουσιαστικό χαρακτηριστικό μιας απευθείας συναλλαγής παραγωγού-καταναλωτή. Μια εβδομάδα μετά παρατηρούμε ήδη σκέψεις αγοράς ελαιολάδου από την Κρήτη (με 2.5 ευρώ το κιλό) σε περιοχές που παράγεται λάδι! Όλα για χάρη της φθηνής τιμής, δηλαδή. Μια τοπική συνέλευση ή δράση οφείλει να ενισχύσει την τοπική κοινωνία με σκοπό την ενδυνάμωσή της. Αλλιώς η «αυτοργάνωση» εξαντλείται μόνο στις καταναλωτικές συνήθειες εξεύρεσης φθηνής τιμής.
Για μια πραγματικά άμεση επαφή καταναλωτή και παραγωγού πρέπει να ισχύουν περισσότερες προϋποθέσεις από τη φθηνή τιμή. Ίσως η πιο σημαντική είναι η ποιότητα του ίδιου του προϊόντος, του τροφίμου. Μια πατάτα μπορεί να είναι φθηνή αν έχει καλλιεργηθεί σε μεγάλες γαίες, σε μονοκαλλιέργεια και με βιομηχανικό τρόπο, με τόνους επικίνδυνων λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων. Αλλά ποια είναι η ποιότητα ενός τέτοιου τροφίμου; Τι συνέπειες έχει για την κοινωνία, το περιβάλλον και για τον αγοραστή-καταναλωτή; Μήπως έχει μεγάλο κόστος, που δεν ενσωματώνεται βέβαια στην τιμή, αλλά πληρώνεται από την κοινωνία με άλλους τρόπους και κύρια μέσα από την υποβάθμιση της υγείας και του περιβάλλοντος, καθώς και με την μελλοντική έλλειψη πόρων;
Άλλη προϋπόθεση είναι η τήρηση ικανοποιητικών εργασιακών συνθηκών. Μια πατάτα ή ένα άλλο τρόφιμο μπορεί να είναι φθηνό αν οι εργάτες γης δουλεύουν για πολλές ώρες την ημέρα και αμείβονται με χαμηλά μεροκάματα. Μεροκάματα που θα είναι τυχεροί να τα εισπράξουν αν ο εργοδότης-αγρότης δεν τους καταγγείλει τελευταία στιγμή στην αστυνομία ως λαθραίους μετανάστες.
Ένα ουσιαστικό κίνημα τέτοιου τύπου πρέπει να έχει διάφορους στόχους, μερικοί από τους οποίους να είναι: Μόνιμη «γέφυρα» μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών της τοπικής -όσο γίνεται- κοινωνίας για το ξεπέρασμα των σημερινών μεσαζόντων κάθε είδους. Στήριξη της επιβίωσης των παραγωγών με δίκαιες τιμές, προσιτές όμως στους καταναλωτές με χαμηλό εισόδημα. Διαμόρφωσή του σε μια νέα δομή αλληλέγγυας οικονομίας, μη ενταγμένης ούτε στον ιδιωτικό, ούτε στον κρατικό τομέα της οικονομίας. Βασιζόμενο στις αξίες της συνεργατικότητας και αμοιβαιότητας και όχι του ανταγωνισμού, της κερδοσκοπίας και της αγοράς. Αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες, χωρίς «πολιτικούς μεσάζοντες», συνεννόησης και αλληλοϋποστήριξης μεταξύ συνελεύσεων παραγωγών και συνελεύσεων καταναλωτών. Καθαρή τροφή στους καταναλωτές που θα σέβεται την φύση, όπως αυτή που καλλιεργεί ο παραγωγός για την οικογένειά του και όχι όπως αυτή που καλλιεργεί για να πουλάει.
πηγή: Δίκτυο Οικοκοινότητα
1. Το πρωτο δείγμα αδιαμεσολάβητης διαχείρησης των τροφίμων αξίζει καθαρή στήριξη. Και για να μην αποβεί ένα ακίνδυνο πυροτέχνημα, πρέπει να προχωρήσει η αυτοοργάνωση ώστε να επεκταθεί / γενικευθεί:
ΑπάντησηΔιαγραφή- και σε άλλα τρόφιμα κ υπηρεσίες
- και στους μικροκαλλιεργητές που πρέπει και να αυτοοργανωθούν συλλογικά, χωρίς αντιπροσώπους αυτη τη φορά, και να διαθέσουν κατευθείαν τα προϊόντα τους στους καταναλωτές (αυτός νομίζω είναι ο δρόμος που αξιζει να στηρίξουμε και όχι να πουλάνε ακριβότερα στις λαϊκές κατά μόνας).
2. Η χαμηλή τιμή είναι "όλα τα λεφτά" για να αντιληφθούμε πόσο μας κοστίζει το σύστημα εκμετάλλευσης και ιεράρχησης. Επιπλέον η τιμή δεν συνδεεται με καταναλωτικά ανακλαστικά (όπως λεει το κειμενο), αλλά με την πραγματική δυσκολία των εκατομμύριων ανεργων, επισφαλώς εργαζομενων και χαμηλόμισθων να αγορασουν τροφιμα. (Το υπαρκτό θέμα της ποιότητας δεν προκύπτει από τη φτηνη τιμή πώλησης- είναι οι ιδιες ακριβώς πατάτες που οι μεσάζοντες πουλούν με πολλαπλάσια τιμη).