Ως δασικού χαρακτήρα εκτάσεις προστατεύονται τα φρύγανα

Όπως είναι ήδη γνωστό, με την αριθ. 109341/3009/12-5-2014 εγκύκλιο διαταγή του ΥΠΕΚΑ (Δ/νση Προστασίας Δασών & Φυσικού Περιβάλλοντος, Τμήμα Αλλαγής Χρήσης Δασικών Γαιών) ανακλήθηκε η αριθ. 204262/4545/23-11-2010 εγκύκλιος του Υφυπουργού ΠΕΚΑ με θέμα «Οδηγίες για την εφαρμογή των παραγράφων 1 & 2 του άρθρου 3 του νόμου 998/1979 όπως ισχύει», και στο εξής εφαρμόζεται η έννοια του δάσους όπως αποδόθηκε με τις αριθ. 32, 33 & 34/2013 αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας.

Ο ανώτερος δικαστής με τις παραπάνω αποφάσεις του, παραπέμπει στην εφαρμογή του συνταγματικού ορισμού του δάσους (άρθρο 24 του Συντάγματος), όπως καθορίζει κατωτέρω την εφαρμογή του, ότι δηλαδή για τον ορισμό του δάσους «είναι αδιάφορο το είδος ή τα είδη των ξυλωδών φυτών, δηλαδή αν είναι δασοπονικά ή μη». Τούτο το τελευταίο στοιχείο συνιστά μια καινοφανή αντιμετώπιση της έννοιας των δασικών οικοσυστημάτων που εισάγεται στο δίκαιό μας, αφού στη δασική προστασία ως δασικά οικοσυστήματα εντάσσονται πλέον και τα φρύγανα. Τα τελευταία, εντελώς αντιεπιστημονικά, είχαν τεθεί εκτός πλαισίου δασοπροστασίας με την αριθ. 43/1980 γνωμοδότηση του Τεχνικού Συμβουλίου Δασών, η οποία είχε γίνει αποδεκτή από τον Υπουργό Γεωργίας. Σύμφωνα με αυτήν, «δεν είναι δυνατό να χαρακτηρίζονται ως δασικές οι εκτάσεις που καλύπτονται από φρύγανα, με την παραδοχή ότι ούτε σημαντική προσφορά προϊόντων παρέχουν, ούτε τη διατήρηση της φυσικής και βιολογικής ισορροπίας εξασφαλίζουν σε υπολογίσιμο βαθμό, ούτε τη διαβίωση του ανθρώπου στο φυσικό περιβάλλον εξυπηρετούν». Από την προηγούμενη αιτιολόγηση της «εξόδου» των φρυγάνων από τη δασική προστασία καταλαβαίνουμε το αστήρικτο κι έωλο της όλης προσπάθειας, η οποία είχε κριτήριο χρηστικό παρά επιστημονικό.

Τα φρυγανικά οικοσυστήματα, μαζί με εκείνα των αειφύλλων πλατυφύλλων και τα δάση κωνοφόρων, αποτελούν τα τρία κυριότερα μεσογειακά οικοσυστήματα και η σπουδαιότητά τους είναι εξαιρετικά μεγάλη. Επικρατούν σε χαμηλά υψόμετρα και αναπτύσσονται κυρίως σε φτωχά και βραχώδη εδάφη ή σε εκτάσεις που έχουν πληγεί συχνά από πυρκαγιές και για αυτό θεωρούνται συχνά αποτέλεσμα υποβάθμισης προϋπάρχουσας βλάστησης – μακκίας ή δασικής.

Παρουσιάζουν υψηλή βιοποικιλότητα σε όλα τα επίπεδα, παρέχουν πέραν από τα αγαθά, πλήθος άλλων μοναδικών και ζωτικών λειτουργιών και υπηρεσιών για την υποστήριξη της ζωής στον πλανήτη. Η ψήφιση νομοσχεδίων, που ήραν το καθεστώς προστασίας τους και η αλλαγή χρήσης που επιχειρήθηκε για άλλους μη δασοπονικούς σκοπούς, αγνοώντας τη σπουδαιότητά τους και στερώντας τις τοπικές κοινωνίες και γενικότερα την ανθρωπότητα από τα αγαθά, τις υπηρεσίες και τις λειτουργίες τους, προβληματίζει τους ειδικούς επιστήμονες, τις μη κυβερνητικές φιλοπεριβαλλοντικές οργανώσεις και τους απλούς πολίτες.

Εδώ και χρόνια, υποστηρίζεται από πολλούς δασολόγους η άποψη ότι τα φρυγανικά οικοσυστήματα θα πρέπει να περιληφθούν οπωσδήποτε στα δασικά οικοσυστήματα (δάση, δασικές εκτάσεις) και να ισχύουν οι ίδιες δεσμεύσεις και το ίδιο καθεστώς προστασίας. Η σπουδαιότητα και αντίστοιχα η προστασία των οικοσυστημάτων πρέπει να προσδιορίζονται όχι μόνο από το μέγεθος (ύψος) των φυτικών ειδών, την ξυλοπαραγωγή, το ποσοστό κάλυψης και τη συνολική έκταση που καταλαμβάνουν, αλλά τα στοιχεία αυτά πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, μαζί με άλλα όπως η βιοποικιλότητα, η σπανιότητα των ειδών, τα αγαθά, οι υπηρεσίες και οι λειτουργίες που προσφέρουν.

Μετά την έκδοση της προαναφερόμενης εγκυκλίου, διαπιστώνεται ότι για πρώτη φορά από την ισχύ του νόμου 998/1979 προστατεύονται τα φρύγανα ως δασικού χαρακτήρα εκτάσεις, δηλαδή οικοσυστηματικά κι όχι ως «νεκρές γαίες υπό αξιοποίηση», των οποίων ο σημαντικός οικολογικός ρόλος είχε προκλητικά αγνοηθεί για πάνω από 23 χρόνια από τη δασική υπηρεσία.

Ν.Μ.

Οι πληροφορίες για τα φρύγανα προέρχονται από:

• Υ.Π.Ε.Κ.Α., «Εθνική Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα». Ιανουάριος, 2014. Διαθέσιμο στο http://www.scribd.com/doc/204243645/
• Θεοδωρίδης Ν., «Οικονομική και κοινωνική σημασία των αγαθών, υπηρεσιών και λειτουργιών των φρυγανικών οικοσυστημάτων στο νησί της Ρόδου». Διδακτορική Διατριβή. Σχολή Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος, Α.Π.Θ., Θεσσαλονίκη 2011. Διαθέσιμο στο http://thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/26142 – page/1/mode/2up
• Καπετάνιος Α., «Η Ελληνική φύση των Φρυγάνων (της ευωδιάς και του ανθού…)». Διαθέσιμο στο http://dasarxeio.com/2014/02/02/1234-4/

Πηγή: e-Δασαρχείο