Οι εθνοσωτήρες σκοτώνουν τα δάση

Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ, τεύχος 1843 στις 18 Δεκεμβρίου 2014

Το «Π» παρουσιάζει συγκεντρωτικά όλες τις αλλαγές για τον δασικό πλούτο που έχουν ψηφιστεί στα χρόνια του μνημονίου εξυπηρετώντας συμφέροντα με ονοματεπώνυμο.

Την ίδια ώρα που η διαδικασία για την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας και το παρασκήνιο για την εξεύρεση των προθύμων μονοπωλεί τα φώτα της δημοσιότητας, στη Βουλή για μια ακόμα φορά οι πάντα σε ετοιμότητα σωτήρες του έθνους με περισσή προθυμία θα ψηφίσουν ακόμα ένα σχέδιο νόμου που λεηλατεί τα δάση και τις δασικές εκτάσεις της χώρας στο όνομα συμφερόντων με ονοματεπώνυμο.

Για μια ακόμα φορά οι πρόθυμοι βουλευτές, χωρίς δεύτερη σκέψη, θα βάλουν την υπογραφή τους σε μη αναστρέψιμες πολιτικές που οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στην οριστική απώλεια δασικού πλούτου και στην επιβράβευση των αμετανόητων καταπατητών και αυθαιρετούχων.

Η κυβέρνηση και το αρμόδιο υπουργείο ΠΕΚΑ εμφανίζουν, ειδικά τα τελευταία δυο χρόνια, μια επικίνδυνη εμμονή η οποία εκδηλώνεται με συνεχή νομοθετήματα που έχουν αλλάξει δραματικά το καθεστώς προστασίας σε δεκάδες εκατομμύρια στρέμματα δάσους και δασικών εκτάσεων.

Το έωλο επιχείρημα που προβάλλουν είναι η δήθεν ανάπτυξη της χώρας και η δήθεν προσέλκυση επενδύσεων που θα δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας. Σε αυτό το κεντρικό επιχείρημα προστίθενται και άλλα μικροκομματικής και πελατειακής λογικής αφού σε κάθε παράγραφο των άρθρων που έχουν ψηφιστεί, μεμονωμένα άτομα και ομάδες συμφερόντων πολιτών βλέπουν την υπόθεσή τους να λύνεται κατά παράβαση του Συντάγματος και της κοινής λογικής.

Η λεηλασία στα δάση και τις δασικές εκτάσεις δρομολογήθηκε μέσα από τουλάχιστον 6 νομοθετικές ρυθμίσεις ενώ το τελειωτικό χτύπημα δίνεται με το τελευταίο σχέδιο νόμου που κατέθεσε το ΥΠΕΚΑ στη Βουλή αλλά και με την πρόταση για την αναθεώρηση του Συντάγματος που παρουσίασε η Νέα Δημοκρατία.

Πρόταση αναθεώρησης που συμπεριλαμβάνει τη δραματική αλλαγή των προβλέψεων των άρθρων 24 και 117 προκειμένου να πέσει και το τελευταίο οχυρό προστασίας.

Το «Π» παρουσιάζει συγκεντρωτικά τις αλλαγές στη νομοθεσία για τα δάση και τις δασικές εκτάσεις που έχουν ψηφιστεί τα χρόνια του μνημονίου, το νέο εκτρωματικό σχέδιο νόμου του ΥΠΕΚΑ καθώς και τις προτάσεις της Ν.Δ. για την επί τα χείρω αλλαγή του Συντάγματος όσον αφορά την προστασία του περιβάλλοντος και του συγκριτικού πλεονεκτήματος της χώρας.

Μια θλιβερή καταγραφή της καταστροφής, που έγινε με την πολύτιμη βοήθεια του WWF Ελλάς και της άκρως κατατοπιστικής 10ης Έκθεσής του για την περιβαλλοντική νομοθεσία στην Ελλάδα.

Τα νομοθετήματα που ξεπατώνουν τα δάση

Η ξεθεμελίωση της δασικής νομοθεσίας άρχισε με χειρουργικό τρόπο από το 2012 με διατάξεις που εισχωρούσαν σχεδόν σε κάθε σχέδιο νόμου του ΥΠΕΚΑ, του υπουργείου Ανάπτυξης και του υπουργείου Τουρισμού. Διατάξεις αποσπασματικές, που έδιναν όμως την εικόνα του μέλλοντός μας, μια εικόνα που διατυπώθηκε σαφέστατα αργότερα σε νομοθετήματα που αφορούσαν αποκλειστικά το ξεπάτωμα δασών και δασικών εκτάσεων.

Όπως επισήμανε στο «Π» η Θεοδότα Νάντσου, υπεύθυνη περιβαλλοντικής πολιτικής του WWF Ελλάς, «από τότε που η Ελλάδα μπήκε και επίσημα σε περίοδο κρίσης, το περιβάλλον αντιμετωπίζεται σαν περιττή πολυτέλεια, τόσο σε κυβερνητικό όσο και συνολικά σε κοινοβουλευτικό επίπεδο.

Συνεχείς νομιμοποιήσεις αυθαιρέτων και περιβαλλοντικών εγκλημάτων, φωτογραφικές τακτοποιήσεις συγκεκριμένων συμφερόντων, πάγια αγνόηση των αποφάσεων της Δικαιοσύνης, αποψίλωση σημαντικών διαδικασιών περιβαλλοντικού ελέγχου, άλωση ακόμα και των εθνικών πάρκων με ειδικές διατάξεις βολέματος “ημετέρων” ευνοημένων. Όλα αυτά, με πρόσχημα την ανάγκη για είσπραξη εσόδων και την τόνωση της οικονομίας.

Όλα αυτά όμως φέρνουν ως μόνο αποτέλεσμα τη διάχυτη πλέον ανασφάλεια δικαίου, υποβαθμίζουν το επιχειρηματικό περιβάλλον συνολικά, επιβραβεύουν μόνο την παρανομία και όχι την ευθύνη και τη νομιμότητα, και βέβαια βάζουν το περιβάλλον, που αποτελεί κοινό συμφέρον όλων, σε τελευταία μοίρα».

Μια από τις πρώτες προσπάθειες για δραστικές αλλαγές στο καθεστώς προστασίας των δασών στο όνομα της εξυπηρέτησης επενδυτικών συμφερόντων έγινε το 2012, όταν ο τότε υπουργός ΠΕΚΑ Γιώργος Παπακωνσταντίνου παρουσίασε το σχέδιο νόμου για την «Ποινική προστασία του περιβάλλοντος». Στο σχέδιο νόμου και κάτω από τον γενικό τίτλο «Ρύθμιση Θεμάτων Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής» ψηφίστηκαν ρυθμίσεις όπως:

■ Η κατάργηση της προβλεπόμενης υποχρέωσης για έκδοση άδειας επέμβασης από τις δασικές υπηρεσίες για έργα και δραστηριότητες εντός των δασικών οικοσυστημάτων.

■ Η υποχρέωση των δασικών υπηρεσιών να εξετάζουν κατά προτεραιότητα –να αποχαρακτηρίζουν επί της ουσίας– δασικές εκτάσεις επί των οποίων σχεδιάζεται η ανάπτυξη μεγάλων επενδύσεων.

Τις προβλέψεις αυτές ακολούθησε «καταιγίδα» ρυθμίσεων που στόχο είχαν την αλλαγή της νομοθεσίας, την αδρανοποίηση των δασαρχείων και γενικότερα των δασικών υπηρεσιών και επί της ουσίας την κατάργηση των δασικών χαρτών. Αλλαγές σαρωτικές, όπως επισημαίνει το WWF Ελλάς στη 10η Έκθεσή του, και συγκεκριμένα:

Ειδικό Χωροταξικό για τον Τουρισμό (2013)

■ Με το σχέδιο δόθηκε σαφής κατεύθυνση για τη χωροθέτηση μεγάλων τουριστικών συγκροτημάτων, με ελάχιστες πρόνοιες περιβαλλοντικής προστασίας, ακόμα και μέσα σε προστατευόμενες περιοχές, δίχως να τεκμηριώνεται η ανάγκη ή ακόμα και η πραγματική ζήτηση για τέτοιες εγκαταστάσεις σε αδόμητο φυσικό χώρο.

■ Διευκολύνεται η επιβάρυνση με μεγάλες τουριστικές μονάδες των νησίδων εκτάσεως άνω των 300 στρεμμάτων που δεν καλύπτονται από ειδικό καθεστώς προστασίας, πολλές από τις οποίες είναι εξαιρετικής οικολογικής σημασίας και είναι ενταγμένες στο Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών Natura 2000.

■ Επιτρέπεται η χωροθέτηση τουριστικών εγκαταστάσεων σε περιοχές Natura 2000, με παράκαμψη των προβλεπόμενων από τον νόμο σχεδίων διαχείρισης, των οποίων η ολοκλήρωση καθυστερεί αδικαιολόγητα.

Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας (2013)

Με το άρθρο 82 τροποποιείται ο δασικός νόμος 998/1979 και προβλέπεται σκανδαλώδης ρύθμιση για κατ’ εξαίρεση παραχώρηση τμημάτων αλσών ή πάρκων στη Γενική Γραμματεία Αθλητισμού, καθώς και η αλλαγή χρήσης των τμημάτων αυτών, για την επέκταση ή δημιουργία νέων αθλητικών εγκαταστάσεων.

Νόμος 4179 (2013)

Φέρει τον τίτλο «Απλούστευση διαδικασιών για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας στον τουρισμό, αναδιάρθρωση του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού και λοιπές διατάξεις».

Στις πλέον ανησυχητικές προβλέψεις, αυτή για τους οργανωμένους υποδοχείς τουριστικών δραστηριοτήτων, όπου αναφέρεται: «Στα γήπεδα εκμετάλλευσης των οργανωμένων υποδοχέων επιτρέπεται να περιλαμβάνονται και εκτάσεις που υπάγονται σε ειδικά καθεστώτα προστασίας, όπως ιδίως χώροι αρχαιολογικού ή ιστορικού ενδιαφέροντος, δάση και δασικές εκτάσεις, καθώς και περιοχές υπαγόμενες στο εθνικό σύστημα προστατευόμενων περιοχών».

Τροπολογία για βοσκοτόπια (5 Μαΐου 2014)

Με μια τροπολογία που ψηφίστηκε τα μαύρα μεσάνυχτα, αποχαρακτήρισαν 55 εκατομμύρια στρέμματα δάσους, τα οποία βαφτίστηκαν βοσκοτόπια, με προσχήματα την ανάπτυξη της κτηνοτροφίας και τον κίνδυνο να χαθούν κονδύλια από το κοινοτικό σύστημα ενίσχυσης μετά τη μεταρρύθμιση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής.

Με την τροπολογία «απελευθερώθηκε» και μεγάλο μέρος της εκκλησιαστικής περιουσίας αφού κάπου 750.000 στρέμματα δασικής γης που ανήκουν στην Εκκλησία χρησιμοποιούνται ως βοσκότοποι.

«Ρυθμίσεις δασικής νομοθεσίας» Ν. 4280/2014

Το σχέδιο νόμου παρά τις σφοδρές αντιδράσεις ψηφίστηκε στις 5 Αυγούστου και προβλέπει ότι στα δάση και τις δασικές εκτάσεις της χώρας μπορούν να κτίζονται τα πάντα και συγκεκριμένα:

■ Οργανωμένοι υποδοχείς τουριστικών δραστηριοτήτων, ξενοδοχειακά καταλύματα 4 και 5 αστέρων, μονάδες ιαματικής θεραπείας, γήπεδα γκολφ, κέντρα ιαματικού τουρισμού κ.λπ.

■ Επιτρέπεται η δημιουργία σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων μέσα σε ιδιωτικά δάση και δασικές εκτάσεις.

■ Δεν κηρύσσονται αναδασωτέες έπειτα από πυρκαγιά οι λατομικές ζώνες, προκειμένου να συνεχίσει απρόσκοπτα η λειτουργία τους, καθώς είχε ήδη συντελεστεί νόμιμη αλλαγή χρήσης!

■ Όσοι έχουν λατομεία ή μεταλλεία εντός δασών και δασικών εκτάσεων μπορούν να δηλώσουν αδυναμία αποκατάστασης του τοπίου που κατέστρεψαν (σ.σ.: γιατί η αποκατάσταση χρειάζεται περιβαλλοντική μελέτη και να βάλουν το χέρι βαθιά στην τσέπη) και αντί της αποκατάστασης να αναδασώσουν μια άλλη περιοχή έπειτα από υπόδειξη της δασικής υπηρεσίας!

■ Εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα που πριν από το Σύνταγμα του 1975 είχαν εκχερσωθεί, χαρακτηρίζονται αγροτικές εκτάσεις και αντί τιμήματος μπορούν να εξαγοραστούν ακόμα και από μη κατ’ επάγγελμα αγρότες.

■ Νομιμοποιούνται οικισμοί που οριοθετήθηκαν εντός δασών και δασικών εκτάσεων μετά την ψήφιση του Συντάγματος του 1975 και πριν από την εφαρμογή του Ν. 998 για τα δάση.

«Πράξεις εισφοράς σε γη και σε χρήμα - Ρυμοτομικές απαλλοτριώσεις και άλλες διατάξεις» (2014)

Το υπό συζήτηση σχέδιο νόμου, τέσσερις μήνες μετά την ψήφιση του δασοκτόνου νόμου, περιέχει και νέες καταστροφικές διατάξεις και συγκεκριμένα:

■ Διευκολύνονται οι αποχαρακτηρισμοί δασών και δασικών εκτάσεων, και μάλιστα με αναδρομική ισχύ.

■ Καταργείται η υποχρέωση αναδάσωσης καμένου ή άλλως κατεστραμμένου δάσους και δασικής έκτασης, αν μέσα σε μία πενταετία «αποδεικνύεται το ανέφικτον της πραγματοποιήσεως της αναδασώσεως».

■ Νομιμοποιούνται πρόσφατες (μέχρι το 2007) παράνομες εκχερσώσεις φρυγανικών και άλλων δασικών εκτάσεων, αντί ενός ανταλλάγματος που το ΥΠΕΚΑ επέλεξε να ονομάσει «περιβαλλοντικό ισοζύγιο».

■ Νομιμοποιούνται και αυθαίρετες εγκαταστάσεις κέντρων περιβαλλοντικής ενημέρωσης, ναοί και «εγκαταστάσεις πολιτιστικού χαρακτήρα» (γιατί όχι, ακόμα και κέντρα διασκέδασης).

■ Επιτρέπεται η επέκταση λατομείων ακόμα και σε αναδασωτέες εκτάσεις, σε περιφέρειες όπου εκτελούνται μεγάλα έργα και δεν έχουν καθοριστεί λατομικές ζώνες.

■ Αποχαρακτηρίζεται οριστικά και διευκολύνεται η παραχώρηση της κυριότητας εκτάσεων που απώλεσαν τον δασικό τους χαρακτήρα πριν από το 1975, με υποτυπωδώς νομιμοφανείς διαδικασίες, ακόμα και αν είναι δυνατή η αναδάσωσή τους.

Ανάπτυξη: Το άλλο με τον Τοτό!

Το κυβερνητικό επιχείρημα για όλες αυτές τις εκτρωματικές νομοθετικές παρεμβάσεις είναι η πάταξη της γραφειοκρατίας (!), η διευκόλυνση των επενδύσεων και το άνοιγμα των λεωφόρων της ανάπτυξης! Γιατί η κυβερνητική λογική θεωρεί ότι οι νόμοι για την προστασία των δασών είναι περιττοί αφού θέτουν απαγορεύσεις στην εκτέλεση μεγαλόπνοων σχεδίων πρόθυμων επενδυτών που θέλουν να συμβάλουν στη σωτηρία της χώρας. Μια λογική εντελώς ξεπερασμένη και αδιέξοδη που οδηγεί στην περιβαλλοντική πτώχευση της χώρας και στη δραματική οπισθοδρόμησή της.

Όπως μας υπογράμμισε η Θεοδότα Νάντσου, «η επιδρομή στα φυσικά θησαυροφυλάκια της χώρας, για παράδειγμα τα δάση, τα εθνικά πάρκα και την παράκτια ζώνη, δεν δίνει αναπτυξιακή διέξοδο, αλλά πιστοποιεί ότι αγνοούμε το κύριο πλεονέκτημα της χώρας: το φυσικό περιβάλλον.

Ένα παράδειγμα είναι το μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης που προωθεί το υπουργείο Τουρισμού: ενώ όλες οι έρευνες του Ευρωβαρόμετρου δείχνουν ξεκάθαρα ότι νούμερο ένα λόγος επιλογής τουριστικού προορισμού και επιστροφής σε αυτόν είναι τα φυσικά κάλλη, εντούτοις η Ελλάδα προωθεί και επιδοτεί μεγάλες τουριστικές εγκαταστάσεις παντού και δίχως περιβαλλοντική έγνοια. Ξέρουμε λοιπόν καλά ότι το σημερινό μοντέλο δεν φέρνει ανάπτυξη».

Η υπεύθυνη περιβαλλοντικής πολιτικής του WWF Ελλάς επισημαίνει ότι η κρίση θα ήταν μια πρώτης τάξης ευκαιρία, ώστε να τεθούν σε δημόσια συζήτηση οι πραγματικές αναπτυξιακές προκλήσεις και να αναζητηθεί ένα βιώσιμα αναπτυξιακό πλαίσιο που θα τύχει της ευρύτερης κοινωνικής κατανόησης και αποδοχής. «Το δίλημμα “όπου γης και οικοδομή ή οικονομική καταστροφή” δεν το δεχόμαστε, επειδή είναι πια ξεκάθαρο πως ο δρόμος για μια ζωντανή ελληνική οικονομία περνάει μέσα από τη διατήρηση του φυσικού μας πλούτου και όχι την καταστροφή του».

Η κρίση θα έπρεπε να ιδωθεί από όλους, σημειώνει η Θεοδότα Νάντσου, σαν ευκαιρία για να κάνουμε επιτέλους ως κοινωνία εκείνο τον διάλογο για την ανάπτυξη που ποτέ δεν ξεκίνησε.

Και στην ούγια… ΤΑΙΠΕΔ

Στη 10η Έκθεσή του για την περιβαλλοντική νομοθεσία, το WWF Ελλάς επισημαίνει την άκρως ανησυχητική εξέλιξη που αφορά τη συνολική υποβάθμιση του φυσικού κεφαλαίου της χώρας και συνδέεται με το ΤΑΙΠΕΔ. Και αυτό γιατί εκτάσεις που στο σύνολό τους ή τμήμα τους διέπεται από ειδικές προστατευτικές διατάξεις έχουν μεταβιβαστεί και περιέχονται στο Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου.

Όπως υπογραμμίζει η διεθνής περιβαλλοντική οργάνωση, συχνά στο υλικό προώθησης των ακινήτων για αξιοποίηση δεν αναφέρεται το καθεστώς προστασίας και οι ειδικές διατάξεις που τα διέπουν. «Αντίθετα, διαφαίνεται ότι διοικητικά και τεχνικά εμπόδια και περιορισμοί μπορούν να αρθούν, δίνοντας την εντύπωση ότι υπάρχει η δυνατότητα αλλαγής του προστατευτικού καθεστώτος της περιοχής, παρά το γεγονός ότι το ΤΑΙΠΕΔ ισχυρίζεται ότι λαμβάνει το καθεστώς υπόψη του».

Σε επιστολή που απέστειλε το WWF Ελλάς στη διοίκηση του ΤΑΙΠΕΔ υπέδειξε κάποιες χαρακτηριστικές περιπτώσεις – για παράδειγμα νησιωτικούς υγροτόπους που διέπονται από ειδικό καθεστώς προστασίας, όπως είναι η περιοχή Αγερσανί - Λίμνη Αλυκής Νάξου, δυο περιοχές στη Μήλο καθώς και περιοχές που είναι ενταγμένες στις ζώνες προστασίας του Εθνικού Πάρκου Υγροτόπων Κοτυχίου και Στροφυλιάς.

«Κουρέλι» και το Σύνταγμα!

Η πρόταση της Νέας Δημοκρατίας για την αναθεώρηση του Συντάγματος περιλαμβάνει και τα άρθρα 24 και 117. Όσον αφορά το πρώτο, η διατύπωση που προτείνεται ανοίγει, σύμφωνα με στελέχη της δασικής υπηρεσίας, τον δρόμο για την αλλαγή του χαρακτήρα σχεδόν του συνόλου των δασικών εκτάσεων της χώρας.

Και αυτό γιατί προτείνεται η υπαγωγή των δασικών εκτάσεων στην ίδια ρύθμιση μ’ εκείνη των περιπτώσεων χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού της χώρας, όπως προσδιορίζονται στην παράγραφο 2 του άρθρου 24, η οποία αναφέρεται στη χωροταξική αναδιάρθρωση, την πολεοδόμηση και επέκταση των πόλεων και των οικιστικών.

Έτσι, η Ν.Δ. προτείνει όλες οι δασικές εκτάσεις να ενταχθούν στις προβλέψεις της παραγράφου 2 του άρθρου 24 «ώστε σ’ όλες αυτές τις περιπτώσεις να θεωρείται μεν δεδομένη η συνδρομή δημόσιου συμφέροντος, αλλά να επιτρέπεται η μεταβολή του προορισμού των δασικών εκτάσεων μόνο με την ταυτόχρονη διασφάλιση όρων καλύτερης διαβίωσης»!

Παράλληλα προτείνεται «η περαιτέρω προστασία εκτάσεων, εφόσον αυτές ήταν αναμφισβητήτως δάση ή δασικές εκτάσεις κατά την 11η Ιουνίου 1975, οπότε και τέθηκε σε ισχύ το Σύνταγμά μας». Το χρονικό αυτό σημείο επελέγη, όπως υποστηρίζεται, έτσι ώστε για τη θεμελίωση του δασικού ή μη χαρακτήρα μιας έκτασης να μην μπορούν να λαμβάνονται υπόψη στοιχεία προγενέστερα του χρόνου τούτου, π.χ. αεροφωτογραφίες του έτους 1940 ή και μεταγενέστερες. Η πρόταση είναι άκρως περίεργη και θολή και ανοίγει τον δρόμο για να καθορίζεται ο χαρακτήρας των εκτάσεων από τις αεροφωτογραφίες του 2007!

Η Ν.Δ. δήλωσε ακόμα ότι προτείνει την τροποποίηση του άρθρου 117, χωρίς όμως να διευκρινίσει προς ποια κατεύθυνση. Να σημειωθεί ότι το συγκεκριμένο άρθρο προβλέπει ότι δημόσια ή ιδιωτικά δάση και δασικές εκτάσεις που καταστράφηκαν ή καταστρέφονται, κηρύσσονται υποχρεωτικά αναδασωτέα και αποκλείεται να διατεθούν για άλλο προορισμό.

Οι πληροφορίες λένε ότι η Ν.Δ. προσανατολίζεται στο να δοθεί η δυνατότητα να αλλάζει ο χαρακτήρας τους υπό προϋποθέσεις. Παράλληλα, προσανατολίζεται στο να αλλάξει τη διάταξη για την απαλλοτρίωση δασών και δασικών εκτάσεων έτσι ώστε να μη γίνονται αναγκαστικά μόνο υπέρ του Δημοσίου αλλά και υπέρ ιδιωτών!

Πηγή: Το Ποντίκι