Η κρυφή ιστορία του παράλογου ξοδέματος δημοσίου χρήματος που κάνει τις πλημμύρες αναπόφευκτες
Τεράστια ποσά δημόσιου χρήματος δαπανώνται κάθε χρόνο για τις πολιτικές που κάνουν τις καταστροφικές πλημμύρες αναπόφευκτες [Εικονογράφηση του Daniel Pudles / Guardian]
Κάθε χρόνο στην Βρετανία και στην Ευρώπη ξοδεύονται δισεκατομμύρια σε πολιτικές αντιπλημμυρικής προστασίας που καταστρέφουν κτήρια και ζωές.
Όλοι γνωρίζουμε τι έχει πάει στραβά ή τουλάχιστον πιστεύουμε ότι γνωρίζουμε: δεν επενδύονται αρκετά χρήματα στην αντιπλημμυρική προστασία. Είναι αλήθεια ότι οι περικοπές της κυβέρνησης έχουν εκθέσει χιλιάδες νοικοκυριά σε μεγαλύτερο κίνδυνο και ότι οι περικοπές αυτές θα αποδειχτούν ακόμα επικινδυνότερες όσο ενσκύπτει η κλιματική αλλαγή. Ωστόσο, η μειωμένη δημόσια δαπάνη είναι μόνο ένα μικρό μέρος του προβλήματος. Υπάρχει ένας ακόμα παράγοντας που επικρατεί, ο οποίος μάλιστα δεν τονίζεται αρκετά σε συζητήσεις στα Μέσα Ενημέρωσης και στις επίσημες κυβερνητικές δηλώσεις: η υπερβολική δημόσια δαπάνη.
Τεράστια ποσά δημοσίου χρήματος, που ανέρχονται σε δις, δαπανώνται ετήσια στα πλαίσια πολιτικών που καθιστούν τις πλημμύρες αναπόφευκτες. Αυτή είναι η ιστορία που δεν έχει ειπωθεί από τις εφημερίδες και τα κανάλια, μια ιστορία τέτοιας καταστροφικής ανωμαλίας ώστε ο Γκάρντιαν να μου διαθέτει πλέον τον διπλό χώρο απ΄ ότι συνήθως για να την εξιστορήσω.
Η αντιπλημμυρική προστασία, όπως συνηθίζεται να αποκαλείται, αφορά στο πόσο τσιμέντο μπορείς να στρώσεις. Αφορά στην ανόητη επιλογή δόμησης σε πλημμυρικές πεδιάδες και στην έξυπνη επιλογή της χρήσης νέων τεχνικών για να προστατευθεί το ήδη δομημένο περιβάλλον. Μόνο που αυτό είναι ένα μόνο μικρό κομμάτι της ιστορίας. Ακούγοντας τις λυπηρές συζητήσεις των τελευταίων ημερών, ίσως και να πιστέψετε δικαιολογημένα ότι τελικά οι ποταμοί ξεπετάγονται στις πεδιάδες, ότι δεν υπάρχει αναστροφή ροής, ότι τα βουνά, οι λόφοι, οι λεκάνες απορροής και οι κοιλάδες μεταξύ των ποταμών είναι πράγματα άσχετα με το ζήτημα του εάν τελικά θα πνιγούν κτήρια και υποδομές.
Η ιστορία ξεκινά με μια ομάδα διορατικών κτηνοτρόφων στο Πόντμπρεν, στις πηγές του μεγαλύτερου σε μήκος ποταμού της Βρετανίας, του Σέβερν. Την δεκαετία του '90 οι οραματιστές αυτοί συνειδητοποίησαν ότι η συνήθης στρατηγική που εφάρμοζαν στην ορεινή γεωργία και κτηνοτροφία -το να γεμίζουν τις εκτάσεις με περισσότερα και μεγαλύτερα πρόβατα, το να ξεριζώνουν τα δέντρα και τους θάμνους, το να σκάβουν περισσότερα κανάλια αποστράγγισης- δεν απέδιδε. Δεν είχε κανένα οικονομικό πλεονέκτημα, τα ζώα δεν είχαν πουθενά να προστατευθούν και οι ίδιοι οι κτηνοτρόφοι κόπιαζαν μόνο και μόνο για να καταστρέψουν την ίδια την γη τους.
Τότε επινόησαν κάτι θαυμάσιο. Ξεκίνησαν να φυτεύουν δεντροστοιχίες περιμετρικά των εκτάσεων. Σταμάτησαν να αποστραγγίζουν τα πιο υγρά σημεία και αντίθετα δημιούργησαν λιμνούλες ώστε να αποθηκεύουν το νερό. Έκοψαν και τεμάχισαν ξύλο από αυτό που παρήγαγαν για να δημιουργήσουν υποστρώματα για τα ζώα τους κι έτσι δεν χρειαζόταν πλέον να ξοδεύουν μια περιουσία σε άχυρο. Έπειτα, χρησιμοποίησαν το κομποστοποιημένο υπόστρωμα για να καλλιεργήσουν κι άλλα δέντρα.
Μια μέρα ένας κυβερνητικός σύμβουλος περπατούσε στα χωράφια κατά την διάρκεια μιας καταιγίδας, όταν πρόσεξε κάτι που τον συνεπήρε: το νερό που έπεφτε στη γη ξαφνικά εξαφανιζόταν όταν έφτανε στις δεντροστοιχίες που είχαν φυτευτεί. Αυτό έδωσε την αφορμή για να ξεκινήσει ένα σημαντικότατο ερευνητικό πρόγραμμα, που οδήγησε στα παρακάτω εκπληκτικά συμπεράσματα: το νερό βυθίζεται κάτω από τα δέντρα 67 φορές πιο γρήγορα σε σχέση με το αν έπεφτε σε χλόη, καθώς οι ρίζες των δέντρων λειτουργούν ως κανάλια ροής του νερού μέσα στο έδαφος. Το έδαφος εκεί γίνεται σαν σφουγγάρι, ένας ταμιευτήρας που παγιδεύει το νερό και το απελευθερώνει σταδιακά. Στους βοσκότοπους, αντίθετα, οι μικρές αιχμηρές οπλές των ζώων σκάβουν το έδαφος, καθιστώντας το μια αδιαπέραστη επιφάνεια πάνω στην οποία το νερό της βροχής απλά κυλά.
Μια έρευνα εκτιμά ότι παρόλο που μόνο το 5% της γης στο Πόντμπρεν έχει αναδασωθεί, αν όλοι οι αγρότες στην λεκάνη απορροής έκαναν το ίδιο, τα πλημμυρικά φαινόμενα στην περιοχή θα μειώνονταν κατά 29%. Πλήρης αναδάσωση θα μείωνε τον κίνδυνο πλημμυρών κατά 50%. Για τους κατοίκους του Σρόσμπερι, του Γκλόστερ και των υπολοίπων περιοχών, που μαστίζονται από απανωτές πλημμύρες, αυτό θα σήμαινε την λύση του προβλήματος.
Σας ανέφερα ότι τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά; Εντάξει, ίσως όχι για όλους όσοι έχετε σπουδάσει Υδρολογία σε άλλα μέρη του κόσμου. Για δεκαετίες η Βρετανική Κυβέρνηση χρηματοδοτεί επιστήμονες που εργάζονται στις τροπικές χώρες και χρησιμοποιεί τα ευρήματά τους ώστε να παρέχει γνώσεις και συμβουλές σε τρίτες χώρες για το πως να προστατεύσουν τα δάση και να αναδασώσουν λόφους με σκοπό την αποφυγή ολικής καταστροφής κοινοτήτων που βρίσκονται κοντά στον ρου ποταμών. Φαίνεται, όμως πως ξεχνάμε να διδαχθούμε από όσα κηρύσσουμε.
Διασχίζοντας πλημμύρα στο Swinbrook, Oxfordshire [Φωτογραφία: Tim Graham / Getty Images]
Θα μπορούσε το μοντέλο του Πόντμπρεν να υιοθετηθεί και από τις υπόλοιπες περιοχές στην λεκάνη απορροής του Σέβερν, αλλά και των υπολοίπων ανεξέλεγκτων υδάτινων οδών της Βρετανίας; Οι αρχές λένε ότι πολύ θα το ήθελαν - στη θεωρία. Από την υπηρεσία Φυσικών Πόρων της Ουαλίας μου είπαν ότι αυτές οι τεχνικές "είναι συνυφασμένες με τις δράσεις που επιθυμούμε να λάβουν οι ιδιοκτήτες γης". Αυτό που ξέχασαν να μου πουν είναι ότι όλα τα προγράμματα δενδροφυτεύσεων στην Ουαλία έχουν σταματήσει. Τα αρμόδια γραφεία είναι σε διαδικασία κλεισίματος. Εάν οι υπόλοιποι αγρότες θέλουν να ακολουθήσουν το παράδειγμα του Πόντμπρεν, θα πρέπει όχι μόνο να το πληρώσουν από την τσέπη τους, αλλά να θυσιάσουν και τα χρήματα που θα λάμβαναν ως επιδότηση για την δραστηριότητά τους σε αυτές τις περιοχές.
Διότι -και εδώ πλέον πλησιάζουμε στο πυρήνα του προβλήματος- υπάρχει ένας αναπόσπαστος όρος στα πλαίσια της κοινής αγροτικής πολιτικής. Εάν κάποιος επιθυμεί να εμπίπτει στο καθεστώς ενιαίας ενίσχυσης -μακράν το μεγαλύτερο κομμάτι των γεωργικών επιδοτήσεων- η γη του θα πρέπει να είναι κενή αυτού που ορίζεται ως ανεπιθύμητη βλάστηση. Και η γη που καλύπτεται με δέντρα δεν είναι επιλέξιμη. Οι κανονισμοί των επιδοτήσεων στην ουσία επιβάλλουν την απογύμνωση των λόφων από τη βλάστηση.
Ενώ τα προγράμματα χρηματοδότησης δεντροφυτεύσεων και νέων φυτεύσεων είναι σε καθεστώς ανάσχεσης, τα προγράμματα εκχερσώσεων ενισχύονται. Στην ομιλία του στο Συνέδριο Γεωργίας στην Οξφόρδη, που συνέπεσε με την κορύφωση των πλημμυρών, ο υπουργός Περιβάλλοντος, Όουεν Πάτερσον, καυχιόνταν ότι οι κτηνοτρόφοι των ορεινών περιοχών, "των λιγότερο αποδοτικών βοσκοτόπων", θα λαμβάνουν πλέον το ίδιο ποσοστό άμεσων ενισχύσεων με όσους δραστηριοποιούνται σε πεδινές περιοχές. Με άλλα λόγια, ακόμα και σε περιοχές στις οποίες η κτηνοτροφία δεν έχει κανένα νόημα, καθώς η γη είναι τόσο φτωχή, οι κτηνοτρόφοι θα αποζημιώνονται για να κρατούν τα ζώα τους εκεί. Θα πρέπει όμως πρώτα να έχουν βγάλει τα δέντρα και να επέμβουν στο έδαφος που απορροφά το νερό που πέφτει στις πλαγιές.
Και αυτό είναι μόνον η αρχή. Ένα από τα αποτελέσματα του τελευταίου γύρου διαπραγματεύσεων για τις επιδοτήσεις, που ολοκληρώθηκαν τον Ιούνιο του περασμένου χρόνου (2013) προβλέπει ότι πλέον οι κυβερνήσεις μπορούν να ανεβάσουν τις ειδικές αποζημιώσεις των ορεινών περιοχών -των οποίων ο σκοπός είναι να ενθαρρύνεται η γεωργία στην κορυφή των λεκανών απορροής- από τα 250 στα 450 Ευρώ το εκτάριο. Τα χρήματα θα πρέπει καλύτερα να αποκαλούνται πλημμυρικές αποζημιώσεις: θα δίνονται σε περιπτώσεις καταστροφής σπιτιών, την εκκένωση ολόκληρων οικισμών, τον πνιγμό ανθρώπων που δεν κατάφεραν να σωθούν, σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ο όρος "ηλιθιότητα" μάλλον δεν αρκεί για να το περιγράψει όλο αυτό...
Το πρόβλημα δεν περιορίζεται μόνο στα ζώα εκτροφής σε ορεινές περιοχές. Στους πρόποδες των ορεινών όγκων και στις πεδιάδες, η αλόγιστη χρήση βαρέων μηχανημάτων, τα υπεράριθμα κοπάδια και άλλα παραδείγματα κακής διαχείρισης, δύνανται, λόγω της σκλήρυνσης των εδαφών που προκαλούν, να αυξήσουν τους δείκτες άμεσων όμβριων απορροών από 2% σε 60% συνολικά.
Πληρώνοντας για να κρατήσουμε τους λόφους απογυμνωμένους
Μερικές φορές το να οργώσουμε μια πλαγιά με τον λάθος τρόπο και στην λάθος στιγμή μπορεί να προκαλέσει πλημμύρα ή και κατολίσθηση λάσπης ακόμα και χωρίς ιδιαίτερη βροχόπτωση. Η πρακτική αυτή έχει καταστρέψει νοικοκυριά σε περιοχές (όπως το South Downs) που ενδεχομένως δεν θα έπρεπε να είχαν οργωθεί ποτέ. Υπάρχει το παράδειγμα μιας οικίας, η οποία πλημμύρισε 31 φορές τον χειμώνα 2000-2001, εξαιτίας κατολισθήσεων λάσπης που προκλήθηκαν από το όργωμα. Μία άλλη οικία στο Σάφολκ, πάνω από την οποία τα λιβάδια είχαν κατακλυστεί από γουρούνια, επλήγη 50 φορές. Ωστόσο η αναφορά που συντάχθηκε για τα πλημμυρικά φαινόμενα τέτοιας μορφής έκρινε ότι "λίγα μόνο ή και καθόλου μέτρα ελέγχου τέτοιων φαινομένων έχουν παρθεί στο Ηνωμένο Βασίλειο".
Οδογέφυρα στον ποταμό Wye, Monsal Dale, Peak District [Φωτογραφία: Alamy]
Υπό την ηγεσία της χειρότερης γραμματείας περιβάλλοντος που γνώρισε ποτέ η Βρετανία, λίγες είναι οι πιθανότητες να αλλάξουν τα πράγματα. Τον Νοέμβριο, απαντώντας στις εκκλήσεις να αναδασωθούν οι λόφοι, ο Πάτερσον είπε στο Κοινοβούλιο: "Θα είμαι απόλυτα σαφής ως προς τον ρόλο που έχουμε αναλάβει ώστε να συνδράμουμε τους κτηνοτρόφους ορεινών περιοχών να διατηρήσουν τους λόφους ακριβώς όπως είναι τώρα", (δηλαδή απογυμνωμένους). Όταν δε μια κοινοβουλευτική επιτροπή του ζήτησε να τοποθετηθεί σχετικά με το πως θα μπορούσε να βελτιωθεί η αντοχή των λεκανών απορροής, το μόνο που μπορούσε να σκεφτεί ήταν η κατασκευή κι άλλων ταμιευτήρων.
Αλλά, ενώ παρουσιάζεται υπερόπτης και αδαής σε οτιδήποτε έχει να κάνει με την διαχείριση της γης ώστε να μειωθούν οι πιθανότητες πλημμυρών, κάνει ό,τι μπορεί για σπείρει το χάος αναφορικά με την διαχείριση των ποταμών.
Πολλά χρόνια πριν, όσοι ασχολούνταν με την διαχείριση ποταμών πίστευαν ότι ο καλύτερος τρόπος ήταν η διευθέτηση της κοίτης, η δημιουργία καναλιών και οι εργασίες βυθοκόρησης σε μεγάλο μέρος των ποταμών, ώστε να ενισχυθεί η χωρητικότητα τους. Πολύ σύντομα όμως αντιλήφθηκαν ότι η στρατηγική αυτή ήταν όχι απλά λανθασμένη αλλά και αντιπαραγωγική. Οι ποταμοί, ανά πάσα στιγμή, μπορούν να μεταφέρουν πολύ λίγο από το νερό της βροχής που πέφτει στη λεκάνη απορροής: στο μεγαλύτερο μέρος του το νερό αποθηκεύεται στα εδάφη και στις πλημμυρικές περιοχές.
Κατασκευάζοντας ακόμα ψηλότερες όχθες γύρω από τα ποτάμια, μειώνοντας το μήκος τους μέσω της κατάργησης των καμπυλών και απομακρύνοντας τα φυσικά εμπόδια κατά μήκος της ροής, οι μηχανικοί άθελα τους έκανα δύο πράγματα. Αύξησαν την ταχύτητα ροής, που σήμαινε ότι τα νερά έφευγαν με ορμή και πλημμύριζαν τις κοντινές πόλεις πολύ πιο γρήγορα. Και, διαχωρίζοντας τα ποτάμια από τις αγροτικές περιοχές που διέσχιζαν, στερούσαν από τις περιοχές αυτές τα απαραίτητα κατακλυζόμενα πεδία.
Το τελικό αποτέλεσμα, όπως παραδέχονται οι αρμόδιες αρχές παντού στον κόσμο, ήταν καταστροφικό. Σε πολλές χώρες, μετανοημένοι μηχανικοί τοποθετούν σκοπέλους πίσω στα ποτάμια, επανενώνοντας τα με ακατοίκητη γη που μπορεί να πλημμυρίσει με ασφάλεια, και επιτρέπουν εκ νέου να διακλαδίζονται. Τα χαρακτηριστικά αυτά στοιχεία της φυσικής ροής παγιδεύουν τα φερτά υλικά που διαφορετικά συσσωρεύονται στις γέφυρες των πόλεων και απορροφούν μέρος της ενέργειας και της δυναμικής ροής των ποταμιών. Οι ποταμοί -όπως μου είπαν οι άνθρωποι που είχαν τελειώσει το έργο επαναφοράς στην άγρια μορφή του ενός από αυτούς στη Λέηκ Ντίστρικτ, μειώνοντας έτσι κατά πολύ την πιθανότητα να προκαλέσει πλημμυρικά φαινόμενα στα κατάντη- χρειάζονται κάτι για να τρέφονται.
Το τμήμα υπό την εποπτεία του Πάτερσον χρηματοδοτεί τέσσερα ακόμα προγράμματα φυσικής αποκατάστασης με το ιλιγγιώδες ποσό του, χμ..., 1 εκατομμυρίου λιρών. Κατά τα λοιπά, ο υπουργός κάνει ό,τι περνάει από το χέρι του προκειμένου τα προαναφερθέντα συμπεράσματα να μην γίνουν μαθήματα. Πέρσι διέρρευσε δήλωση του ότι "ο σκοπός των υδάτινων οδών είναι να ξεφορτώνονται το νερό". Σε μια άλλη ομιλία του επέκρινε την προηγούμενη κυβέρνηση για "τυφλή προσκόλληση στις ιδέες του Ρουσσώ" διότι αρνήθηκαν να πραγματοποιήσουν έργα βυθοκόρησης. Όχι μόνο θα υπάρξουν κι άλλα δημόσια έργα βυθοκόρησης, αλλά θα επιτραπούν και ιδιωτικά τέτοια έργα: οι ιδιοκτήτες γης θα μπορούν να τα κάνουν μόνοι τους.
Αφού ανακοίνωσε αυτήν την πολιτική του βούληση, o Οργανισμός Περιβάλλοντος, ως εκτελών χρέη νομικού συμβούλου του τομέα που διοικεί, προειδοποίησε ότι η βυθοκόρηση θα επιτάχυνε την ροή και θα αύξανε τον κίνδυνο πλημμυρών στα κατάντη. Οι ίδιοι οι αξιωματούχοι, άλλωστε, επισήμαναν ότι "η θωράκιση αγροτικών εκτάσεων σε πλημμυρικές περιοχές τείνει να αυξάνει τον κίνδυνο πλημμύρας σε κοινότητες που βρίσκονται στα κατάντη".
Στο πόρισμα σχετικής επιτροπής που συντάχθηκε κατόπιν αιτήματος της προηγούμενης κυβέρνησης μετά τις τρομερές πλημμύρες του 2007, καθίσταται σαφές ότι η βυθοκόρηση μπορεί να κάνει τις όχθες των ποταμών επιρρεπείς στην διάβρωση και επομένως να προκαλέσει ακόμα περισσότερη συσσώρευση λάσπης, χειροτερεύοντας έτσι το θέμα της χωρητικότητας. Ο ίδιος ο Πάτερσον έχει ακούσει πολλές φορές ότι περισσότερο νόημα θα είχε εάν οι γεωργοί αποθήκευαν το νερό αντί να το φτυαρίζουν μακριά από την γη τους και μέσα στις πόλεις.
Ωστόσο, επιμένει να αγνοεί όλες τις συμβουλές και ξεκίνησε 7 πιλοτικά προγράμματα σύμφωνα με τα οποία οι γεωργοί θα μπορούν να σύρουν όλη αυτήν την ακατάστατη άγρια ζωή έξω από τα ποτάμια τους, ώστε να στέλνουν το νερό το γρηγορότερο δυνατό στο κοντινότερο σημείο ανάσχεσης κοντά, όμως, σε πόλεις. Ίσως, δεν θα έπρεπε να μας εκπλήξει καθόλου το γεγονός ότι ο Πάτερσον απαίτησε μεγάλες περικοπές στον Οργανισμό Περιβάλλοντος, μεταξύ αυτών και στους εργαζομένους στον τομέα αντιπλημμυρικών έργων.
Από το 2007, έχει πραγματοποιηθεί μια επανεξέταση, μια εξεταστική επιτροπή της Βουλής, δύο νομοσχέδια, νέα προγράμματα διαχείρισης πλημμυρικών φαινομένων, αλλά δεν έχει αλλάξει τίποτα. Οι πλημμύρες, εξ αιτίας του τρόπου διαχείρισης της γης και των ποταμών μας, παραμένουν αναπόφευκτες. Πληρώνουμε μια περιουσία σε αγροτικές επιδοτήσεις και έργα στραγγαλισμού των ποταμών για να βλέπουμε τις πόλεις μας να πλημμυρίζουν και τα σπίτια και τις ζωές μας να καταστρέφονται.
Βρωμόνερα και άδεια πηγάδια
Πληρώνουμε την αντιπλημμυρική προστασία που επιβάλλουν οι παράλογες αυτές πολιτικές και μέσω της επιπρόσθετης ασφαλιστικής αποζημίωσης (την οποία ίσως θα έπρεπε να αποκαλούμε "φόρο Πάτερσον") που επιβαρύνει τα νοικοκυριά. Πληρώνουμε όμως και με την απώλεια όλων όσων οι λεκάνες απορροής μας προσφέρουν: ομορφιά, ηρεμία, άγρια ζωή, και -ω,ναι!- αυτό το ασήμαντο ζήτημα του νερού στη βρύση μας.
Στο έργο του "Compleat Angler" (1653) o Izaac Walton γράφει: "Νομίζω ότι οι καλύτερες πέστροφες βρίσκονται στο Ντερμπισάιρ, γιατί τα νερά εκεί είναι πεντακάθαρα". Όχι πια. Πέρσι το καλοκαίρι πέρασα ένα Σαββατοκύριακο περπατώντας κατά μήκος του ποταμού Nτόβερ και των παραπόταμων του, όπου o Walton συνήθιζε να ψαρεύει. Σε όλο το μήκος του ποταμού, ακόμα και το κομμάτι στο οποίο ο Τσαρλς Κότον είχε χτίσει μια καλύβα ψαρέματος για τον Γουόλτον που ακόμα στέκεται, το νερό ήταν θολό καφέ και ολίγον μπλε. Οι κοίτες με το καθαρό αμμοχάλικο που εκθείαζε ήταν καλυμμένες με λάσπη: σε μερικά σημεία η συσσώρευση λάσπης ήταν αρκετά πόδια σε βάθος.
Χρειαζόταν μόνο να σηκώσεις το βλέμμα σου για να δεις το πρόβλημα: οι άσχημα οργωμένες πλαγιές των λόφων και πάνω από αυτές οι αποξηραμένοι και καμένοι τυρφώνες του Peak District National Park, ολοκληρωτικά κατεστραμμένοι εξ αιτίας των εκτάσεων για το κυνήγι της πέρδικας. Μια πρόσφατη αναφορά από την Animal Aid ανέφερε ότι οι εκτάσεις αυτές στην Αγγλία, αν και εξυπηρετούν μόνο τους υπερ-πλούσιους, λαμβάνουν 37 εκατομμύρια δημοσίου χρήματος ετησίως με την μορφή επιδοτήσεων. Μεγάλος μέρος των χρημάτων αυτών χρησιμοποιείται για να τις αποψιλώσουν και να τις κάψουν, πράγμα το οποίο είναι σχεδόν σίγουρη αιτία πλημμυρών. Παρόλο που είχε αρκετές βροχοπτώσεις όλον τον χειμώνα και στις αρχές της άνοιξης, η στάθμη του ποταμού ήταν χαμηλή και η ροή του αργή.
Εικονογράφηση του Daniel Pudles / Guardian
Ένας συνδυασμός καταστρεπτικών μορφών διαχείρισης των ορεινών περιοχών έχει συμβάλει στο να πλημμυρίζει ο αγαπημένος ποταμός του Γουόλτον, με αποτέλεσμα τόσο η κυβέρνηση όσο και οι ντόπιοι να επενδύσουν σε μεγάλο βαθμό τις ελπίδες τους στο έργο αντιπλημμυρικής θωράκισης του Lower Dove, το οποίο όμως προκαλεί και την ξήρανση του ποταμού όταν δεν έχει βροχές.
Αυτή είναι η άλλη όψη μιας φιλοσοφίας που πρεσβεύει ότι η γη υπάρχει μόνο για να θρέφει τους ιδιοκτήτες της και ότι τα ποτάμια υπάρχουν μόνο για να "ξεφορτωνόμαστε" το νερό. Αντί για μια σταθερή ροή καθ' όλη την διάρκεια του χρόνου που να υποστηρίζεται με την ύπαρξη δέντρων στους λόφους, με ήπιες καλλιεργητικές μεθόδους, με ποτάμια που τους επιτρέπεται να έχουν την δική τους πορεία και τη δική τους στάθμη, να φιλτράρουν και να κρατούν τα νερά τους μέσα από διακλαδώσεις, καμπύλες και φυσικά εμπόδια έχουμε μπροστά μας ένα κύκλο πλημμυρών και ξηρασίας. Έχουμε βρώμικα νερά και άδεια πηγάδια, τεράστια ασφάλιστρα και κατεστραμμένα χαλιά. Και όλα αυτά σε βάρος πάντα των πολιτών. Μένουμε υπόχρεοι στους κυβερνώντες μας, λοιπόν.
Μετάφραση: Ήρα Θεοφίλου
του George Monbiot / Guardian (13/1/2014)
Τεράστια ποσά δημόσιου χρήματος δαπανώνται κάθε χρόνο για τις πολιτικές που κάνουν τις καταστροφικές πλημμύρες αναπόφευκτες [Εικονογράφηση του Daniel Pudles / Guardian]
Κάθε χρόνο στην Βρετανία και στην Ευρώπη ξοδεύονται δισεκατομμύρια σε πολιτικές αντιπλημμυρικής προστασίας που καταστρέφουν κτήρια και ζωές.
Όλοι γνωρίζουμε τι έχει πάει στραβά ή τουλάχιστον πιστεύουμε ότι γνωρίζουμε: δεν επενδύονται αρκετά χρήματα στην αντιπλημμυρική προστασία. Είναι αλήθεια ότι οι περικοπές της κυβέρνησης έχουν εκθέσει χιλιάδες νοικοκυριά σε μεγαλύτερο κίνδυνο και ότι οι περικοπές αυτές θα αποδειχτούν ακόμα επικινδυνότερες όσο ενσκύπτει η κλιματική αλλαγή. Ωστόσο, η μειωμένη δημόσια δαπάνη είναι μόνο ένα μικρό μέρος του προβλήματος. Υπάρχει ένας ακόμα παράγοντας που επικρατεί, ο οποίος μάλιστα δεν τονίζεται αρκετά σε συζητήσεις στα Μέσα Ενημέρωσης και στις επίσημες κυβερνητικές δηλώσεις: η υπερβολική δημόσια δαπάνη.
Τεράστια ποσά δημοσίου χρήματος, που ανέρχονται σε δις, δαπανώνται ετήσια στα πλαίσια πολιτικών που καθιστούν τις πλημμύρες αναπόφευκτες. Αυτή είναι η ιστορία που δεν έχει ειπωθεί από τις εφημερίδες και τα κανάλια, μια ιστορία τέτοιας καταστροφικής ανωμαλίας ώστε ο Γκάρντιαν να μου διαθέτει πλέον τον διπλό χώρο απ΄ ότι συνήθως για να την εξιστορήσω.
Η αντιπλημμυρική προστασία, όπως συνηθίζεται να αποκαλείται, αφορά στο πόσο τσιμέντο μπορείς να στρώσεις. Αφορά στην ανόητη επιλογή δόμησης σε πλημμυρικές πεδιάδες και στην έξυπνη επιλογή της χρήσης νέων τεχνικών για να προστατευθεί το ήδη δομημένο περιβάλλον. Μόνο που αυτό είναι ένα μόνο μικρό κομμάτι της ιστορίας. Ακούγοντας τις λυπηρές συζητήσεις των τελευταίων ημερών, ίσως και να πιστέψετε δικαιολογημένα ότι τελικά οι ποταμοί ξεπετάγονται στις πεδιάδες, ότι δεν υπάρχει αναστροφή ροής, ότι τα βουνά, οι λόφοι, οι λεκάνες απορροής και οι κοιλάδες μεταξύ των ποταμών είναι πράγματα άσχετα με το ζήτημα του εάν τελικά θα πνιγούν κτήρια και υποδομές.
Η ιστορία ξεκινά με μια ομάδα διορατικών κτηνοτρόφων στο Πόντμπρεν, στις πηγές του μεγαλύτερου σε μήκος ποταμού της Βρετανίας, του Σέβερν. Την δεκαετία του '90 οι οραματιστές αυτοί συνειδητοποίησαν ότι η συνήθης στρατηγική που εφάρμοζαν στην ορεινή γεωργία και κτηνοτροφία -το να γεμίζουν τις εκτάσεις με περισσότερα και μεγαλύτερα πρόβατα, το να ξεριζώνουν τα δέντρα και τους θάμνους, το να σκάβουν περισσότερα κανάλια αποστράγγισης- δεν απέδιδε. Δεν είχε κανένα οικονομικό πλεονέκτημα, τα ζώα δεν είχαν πουθενά να προστατευθούν και οι ίδιοι οι κτηνοτρόφοι κόπιαζαν μόνο και μόνο για να καταστρέψουν την ίδια την γη τους.
Τότε επινόησαν κάτι θαυμάσιο. Ξεκίνησαν να φυτεύουν δεντροστοιχίες περιμετρικά των εκτάσεων. Σταμάτησαν να αποστραγγίζουν τα πιο υγρά σημεία και αντίθετα δημιούργησαν λιμνούλες ώστε να αποθηκεύουν το νερό. Έκοψαν και τεμάχισαν ξύλο από αυτό που παρήγαγαν για να δημιουργήσουν υποστρώματα για τα ζώα τους κι έτσι δεν χρειαζόταν πλέον να ξοδεύουν μια περιουσία σε άχυρο. Έπειτα, χρησιμοποίησαν το κομποστοποιημένο υπόστρωμα για να καλλιεργήσουν κι άλλα δέντρα.
Μια μέρα ένας κυβερνητικός σύμβουλος περπατούσε στα χωράφια κατά την διάρκεια μιας καταιγίδας, όταν πρόσεξε κάτι που τον συνεπήρε: το νερό που έπεφτε στη γη ξαφνικά εξαφανιζόταν όταν έφτανε στις δεντροστοιχίες που είχαν φυτευτεί. Αυτό έδωσε την αφορμή για να ξεκινήσει ένα σημαντικότατο ερευνητικό πρόγραμμα, που οδήγησε στα παρακάτω εκπληκτικά συμπεράσματα: το νερό βυθίζεται κάτω από τα δέντρα 67 φορές πιο γρήγορα σε σχέση με το αν έπεφτε σε χλόη, καθώς οι ρίζες των δέντρων λειτουργούν ως κανάλια ροής του νερού μέσα στο έδαφος. Το έδαφος εκεί γίνεται σαν σφουγγάρι, ένας ταμιευτήρας που παγιδεύει το νερό και το απελευθερώνει σταδιακά. Στους βοσκότοπους, αντίθετα, οι μικρές αιχμηρές οπλές των ζώων σκάβουν το έδαφος, καθιστώντας το μια αδιαπέραστη επιφάνεια πάνω στην οποία το νερό της βροχής απλά κυλά.
Μια έρευνα εκτιμά ότι παρόλο που μόνο το 5% της γης στο Πόντμπρεν έχει αναδασωθεί, αν όλοι οι αγρότες στην λεκάνη απορροής έκαναν το ίδιο, τα πλημμυρικά φαινόμενα στην περιοχή θα μειώνονταν κατά 29%. Πλήρης αναδάσωση θα μείωνε τον κίνδυνο πλημμυρών κατά 50%. Για τους κατοίκους του Σρόσμπερι, του Γκλόστερ και των υπολοίπων περιοχών, που μαστίζονται από απανωτές πλημμύρες, αυτό θα σήμαινε την λύση του προβλήματος.
Σας ανέφερα ότι τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά; Εντάξει, ίσως όχι για όλους όσοι έχετε σπουδάσει Υδρολογία σε άλλα μέρη του κόσμου. Για δεκαετίες η Βρετανική Κυβέρνηση χρηματοδοτεί επιστήμονες που εργάζονται στις τροπικές χώρες και χρησιμοποιεί τα ευρήματά τους ώστε να παρέχει γνώσεις και συμβουλές σε τρίτες χώρες για το πως να προστατεύσουν τα δάση και να αναδασώσουν λόφους με σκοπό την αποφυγή ολικής καταστροφής κοινοτήτων που βρίσκονται κοντά στον ρου ποταμών. Φαίνεται, όμως πως ξεχνάμε να διδαχθούμε από όσα κηρύσσουμε.
Διασχίζοντας πλημμύρα στο Swinbrook, Oxfordshire [Φωτογραφία: Tim Graham / Getty Images]
Θα μπορούσε το μοντέλο του Πόντμπρεν να υιοθετηθεί και από τις υπόλοιπες περιοχές στην λεκάνη απορροής του Σέβερν, αλλά και των υπολοίπων ανεξέλεγκτων υδάτινων οδών της Βρετανίας; Οι αρχές λένε ότι πολύ θα το ήθελαν - στη θεωρία. Από την υπηρεσία Φυσικών Πόρων της Ουαλίας μου είπαν ότι αυτές οι τεχνικές "είναι συνυφασμένες με τις δράσεις που επιθυμούμε να λάβουν οι ιδιοκτήτες γης". Αυτό που ξέχασαν να μου πουν είναι ότι όλα τα προγράμματα δενδροφυτεύσεων στην Ουαλία έχουν σταματήσει. Τα αρμόδια γραφεία είναι σε διαδικασία κλεισίματος. Εάν οι υπόλοιποι αγρότες θέλουν να ακολουθήσουν το παράδειγμα του Πόντμπρεν, θα πρέπει όχι μόνο να το πληρώσουν από την τσέπη τους, αλλά να θυσιάσουν και τα χρήματα που θα λάμβαναν ως επιδότηση για την δραστηριότητά τους σε αυτές τις περιοχές.
Διότι -και εδώ πλέον πλησιάζουμε στο πυρήνα του προβλήματος- υπάρχει ένας αναπόσπαστος όρος στα πλαίσια της κοινής αγροτικής πολιτικής. Εάν κάποιος επιθυμεί να εμπίπτει στο καθεστώς ενιαίας ενίσχυσης -μακράν το μεγαλύτερο κομμάτι των γεωργικών επιδοτήσεων- η γη του θα πρέπει να είναι κενή αυτού που ορίζεται ως ανεπιθύμητη βλάστηση. Και η γη που καλύπτεται με δέντρα δεν είναι επιλέξιμη. Οι κανονισμοί των επιδοτήσεων στην ουσία επιβάλλουν την απογύμνωση των λόφων από τη βλάστηση.
Ενώ τα προγράμματα χρηματοδότησης δεντροφυτεύσεων και νέων φυτεύσεων είναι σε καθεστώς ανάσχεσης, τα προγράμματα εκχερσώσεων ενισχύονται. Στην ομιλία του στο Συνέδριο Γεωργίας στην Οξφόρδη, που συνέπεσε με την κορύφωση των πλημμυρών, ο υπουργός Περιβάλλοντος, Όουεν Πάτερσον, καυχιόνταν ότι οι κτηνοτρόφοι των ορεινών περιοχών, "των λιγότερο αποδοτικών βοσκοτόπων", θα λαμβάνουν πλέον το ίδιο ποσοστό άμεσων ενισχύσεων με όσους δραστηριοποιούνται σε πεδινές περιοχές. Με άλλα λόγια, ακόμα και σε περιοχές στις οποίες η κτηνοτροφία δεν έχει κανένα νόημα, καθώς η γη είναι τόσο φτωχή, οι κτηνοτρόφοι θα αποζημιώνονται για να κρατούν τα ζώα τους εκεί. Θα πρέπει όμως πρώτα να έχουν βγάλει τα δέντρα και να επέμβουν στο έδαφος που απορροφά το νερό που πέφτει στις πλαγιές.
Και αυτό είναι μόνον η αρχή. Ένα από τα αποτελέσματα του τελευταίου γύρου διαπραγματεύσεων για τις επιδοτήσεις, που ολοκληρώθηκαν τον Ιούνιο του περασμένου χρόνου (2013) προβλέπει ότι πλέον οι κυβερνήσεις μπορούν να ανεβάσουν τις ειδικές αποζημιώσεις των ορεινών περιοχών -των οποίων ο σκοπός είναι να ενθαρρύνεται η γεωργία στην κορυφή των λεκανών απορροής- από τα 250 στα 450 Ευρώ το εκτάριο. Τα χρήματα θα πρέπει καλύτερα να αποκαλούνται πλημμυρικές αποζημιώσεις: θα δίνονται σε περιπτώσεις καταστροφής σπιτιών, την εκκένωση ολόκληρων οικισμών, τον πνιγμό ανθρώπων που δεν κατάφεραν να σωθούν, σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ο όρος "ηλιθιότητα" μάλλον δεν αρκεί για να το περιγράψει όλο αυτό...
Το πρόβλημα δεν περιορίζεται μόνο στα ζώα εκτροφής σε ορεινές περιοχές. Στους πρόποδες των ορεινών όγκων και στις πεδιάδες, η αλόγιστη χρήση βαρέων μηχανημάτων, τα υπεράριθμα κοπάδια και άλλα παραδείγματα κακής διαχείρισης, δύνανται, λόγω της σκλήρυνσης των εδαφών που προκαλούν, να αυξήσουν τους δείκτες άμεσων όμβριων απορροών από 2% σε 60% συνολικά.
Πληρώνοντας για να κρατήσουμε τους λόφους απογυμνωμένους
Μερικές φορές το να οργώσουμε μια πλαγιά με τον λάθος τρόπο και στην λάθος στιγμή μπορεί να προκαλέσει πλημμύρα ή και κατολίσθηση λάσπης ακόμα και χωρίς ιδιαίτερη βροχόπτωση. Η πρακτική αυτή έχει καταστρέψει νοικοκυριά σε περιοχές (όπως το South Downs) που ενδεχομένως δεν θα έπρεπε να είχαν οργωθεί ποτέ. Υπάρχει το παράδειγμα μιας οικίας, η οποία πλημμύρισε 31 φορές τον χειμώνα 2000-2001, εξαιτίας κατολισθήσεων λάσπης που προκλήθηκαν από το όργωμα. Μία άλλη οικία στο Σάφολκ, πάνω από την οποία τα λιβάδια είχαν κατακλυστεί από γουρούνια, επλήγη 50 φορές. Ωστόσο η αναφορά που συντάχθηκε για τα πλημμυρικά φαινόμενα τέτοιας μορφής έκρινε ότι "λίγα μόνο ή και καθόλου μέτρα ελέγχου τέτοιων φαινομένων έχουν παρθεί στο Ηνωμένο Βασίλειο".
Οδογέφυρα στον ποταμό Wye, Monsal Dale, Peak District [Φωτογραφία: Alamy]
Υπό την ηγεσία της χειρότερης γραμματείας περιβάλλοντος που γνώρισε ποτέ η Βρετανία, λίγες είναι οι πιθανότητες να αλλάξουν τα πράγματα. Τον Νοέμβριο, απαντώντας στις εκκλήσεις να αναδασωθούν οι λόφοι, ο Πάτερσον είπε στο Κοινοβούλιο: "Θα είμαι απόλυτα σαφής ως προς τον ρόλο που έχουμε αναλάβει ώστε να συνδράμουμε τους κτηνοτρόφους ορεινών περιοχών να διατηρήσουν τους λόφους ακριβώς όπως είναι τώρα", (δηλαδή απογυμνωμένους). Όταν δε μια κοινοβουλευτική επιτροπή του ζήτησε να τοποθετηθεί σχετικά με το πως θα μπορούσε να βελτιωθεί η αντοχή των λεκανών απορροής, το μόνο που μπορούσε να σκεφτεί ήταν η κατασκευή κι άλλων ταμιευτήρων.
Αλλά, ενώ παρουσιάζεται υπερόπτης και αδαής σε οτιδήποτε έχει να κάνει με την διαχείριση της γης ώστε να μειωθούν οι πιθανότητες πλημμυρών, κάνει ό,τι μπορεί για σπείρει το χάος αναφορικά με την διαχείριση των ποταμών.
Πολλά χρόνια πριν, όσοι ασχολούνταν με την διαχείριση ποταμών πίστευαν ότι ο καλύτερος τρόπος ήταν η διευθέτηση της κοίτης, η δημιουργία καναλιών και οι εργασίες βυθοκόρησης σε μεγάλο μέρος των ποταμών, ώστε να ενισχυθεί η χωρητικότητα τους. Πολύ σύντομα όμως αντιλήφθηκαν ότι η στρατηγική αυτή ήταν όχι απλά λανθασμένη αλλά και αντιπαραγωγική. Οι ποταμοί, ανά πάσα στιγμή, μπορούν να μεταφέρουν πολύ λίγο από το νερό της βροχής που πέφτει στη λεκάνη απορροής: στο μεγαλύτερο μέρος του το νερό αποθηκεύεται στα εδάφη και στις πλημμυρικές περιοχές.
Κατασκευάζοντας ακόμα ψηλότερες όχθες γύρω από τα ποτάμια, μειώνοντας το μήκος τους μέσω της κατάργησης των καμπυλών και απομακρύνοντας τα φυσικά εμπόδια κατά μήκος της ροής, οι μηχανικοί άθελα τους έκανα δύο πράγματα. Αύξησαν την ταχύτητα ροής, που σήμαινε ότι τα νερά έφευγαν με ορμή και πλημμύριζαν τις κοντινές πόλεις πολύ πιο γρήγορα. Και, διαχωρίζοντας τα ποτάμια από τις αγροτικές περιοχές που διέσχιζαν, στερούσαν από τις περιοχές αυτές τα απαραίτητα κατακλυζόμενα πεδία.
Το τελικό αποτέλεσμα, όπως παραδέχονται οι αρμόδιες αρχές παντού στον κόσμο, ήταν καταστροφικό. Σε πολλές χώρες, μετανοημένοι μηχανικοί τοποθετούν σκοπέλους πίσω στα ποτάμια, επανενώνοντας τα με ακατοίκητη γη που μπορεί να πλημμυρίσει με ασφάλεια, και επιτρέπουν εκ νέου να διακλαδίζονται. Τα χαρακτηριστικά αυτά στοιχεία της φυσικής ροής παγιδεύουν τα φερτά υλικά που διαφορετικά συσσωρεύονται στις γέφυρες των πόλεων και απορροφούν μέρος της ενέργειας και της δυναμικής ροής των ποταμιών. Οι ποταμοί -όπως μου είπαν οι άνθρωποι που είχαν τελειώσει το έργο επαναφοράς στην άγρια μορφή του ενός από αυτούς στη Λέηκ Ντίστρικτ, μειώνοντας έτσι κατά πολύ την πιθανότητα να προκαλέσει πλημμυρικά φαινόμενα στα κατάντη- χρειάζονται κάτι για να τρέφονται.
Το τμήμα υπό την εποπτεία του Πάτερσον χρηματοδοτεί τέσσερα ακόμα προγράμματα φυσικής αποκατάστασης με το ιλιγγιώδες ποσό του, χμ..., 1 εκατομμυρίου λιρών. Κατά τα λοιπά, ο υπουργός κάνει ό,τι περνάει από το χέρι του προκειμένου τα προαναφερθέντα συμπεράσματα να μην γίνουν μαθήματα. Πέρσι διέρρευσε δήλωση του ότι "ο σκοπός των υδάτινων οδών είναι να ξεφορτώνονται το νερό". Σε μια άλλη ομιλία του επέκρινε την προηγούμενη κυβέρνηση για "τυφλή προσκόλληση στις ιδέες του Ρουσσώ" διότι αρνήθηκαν να πραγματοποιήσουν έργα βυθοκόρησης. Όχι μόνο θα υπάρξουν κι άλλα δημόσια έργα βυθοκόρησης, αλλά θα επιτραπούν και ιδιωτικά τέτοια έργα: οι ιδιοκτήτες γης θα μπορούν να τα κάνουν μόνοι τους.
Αφού ανακοίνωσε αυτήν την πολιτική του βούληση, o Οργανισμός Περιβάλλοντος, ως εκτελών χρέη νομικού συμβούλου του τομέα που διοικεί, προειδοποίησε ότι η βυθοκόρηση θα επιτάχυνε την ροή και θα αύξανε τον κίνδυνο πλημμυρών στα κατάντη. Οι ίδιοι οι αξιωματούχοι, άλλωστε, επισήμαναν ότι "η θωράκιση αγροτικών εκτάσεων σε πλημμυρικές περιοχές τείνει να αυξάνει τον κίνδυνο πλημμύρας σε κοινότητες που βρίσκονται στα κατάντη".
Στο πόρισμα σχετικής επιτροπής που συντάχθηκε κατόπιν αιτήματος της προηγούμενης κυβέρνησης μετά τις τρομερές πλημμύρες του 2007, καθίσταται σαφές ότι η βυθοκόρηση μπορεί να κάνει τις όχθες των ποταμών επιρρεπείς στην διάβρωση και επομένως να προκαλέσει ακόμα περισσότερη συσσώρευση λάσπης, χειροτερεύοντας έτσι το θέμα της χωρητικότητας. Ο ίδιος ο Πάτερσον έχει ακούσει πολλές φορές ότι περισσότερο νόημα θα είχε εάν οι γεωργοί αποθήκευαν το νερό αντί να το φτυαρίζουν μακριά από την γη τους και μέσα στις πόλεις.
Ωστόσο, επιμένει να αγνοεί όλες τις συμβουλές και ξεκίνησε 7 πιλοτικά προγράμματα σύμφωνα με τα οποία οι γεωργοί θα μπορούν να σύρουν όλη αυτήν την ακατάστατη άγρια ζωή έξω από τα ποτάμια τους, ώστε να στέλνουν το νερό το γρηγορότερο δυνατό στο κοντινότερο σημείο ανάσχεσης κοντά, όμως, σε πόλεις. Ίσως, δεν θα έπρεπε να μας εκπλήξει καθόλου το γεγονός ότι ο Πάτερσον απαίτησε μεγάλες περικοπές στον Οργανισμό Περιβάλλοντος, μεταξύ αυτών και στους εργαζομένους στον τομέα αντιπλημμυρικών έργων.
Από το 2007, έχει πραγματοποιηθεί μια επανεξέταση, μια εξεταστική επιτροπή της Βουλής, δύο νομοσχέδια, νέα προγράμματα διαχείρισης πλημμυρικών φαινομένων, αλλά δεν έχει αλλάξει τίποτα. Οι πλημμύρες, εξ αιτίας του τρόπου διαχείρισης της γης και των ποταμών μας, παραμένουν αναπόφευκτες. Πληρώνουμε μια περιουσία σε αγροτικές επιδοτήσεις και έργα στραγγαλισμού των ποταμών για να βλέπουμε τις πόλεις μας να πλημμυρίζουν και τα σπίτια και τις ζωές μας να καταστρέφονται.
Βρωμόνερα και άδεια πηγάδια
Πληρώνουμε την αντιπλημμυρική προστασία που επιβάλλουν οι παράλογες αυτές πολιτικές και μέσω της επιπρόσθετης ασφαλιστικής αποζημίωσης (την οποία ίσως θα έπρεπε να αποκαλούμε "φόρο Πάτερσον") που επιβαρύνει τα νοικοκυριά. Πληρώνουμε όμως και με την απώλεια όλων όσων οι λεκάνες απορροής μας προσφέρουν: ομορφιά, ηρεμία, άγρια ζωή, και -ω,ναι!- αυτό το ασήμαντο ζήτημα του νερού στη βρύση μας.
Στο έργο του "Compleat Angler" (1653) o Izaac Walton γράφει: "Νομίζω ότι οι καλύτερες πέστροφες βρίσκονται στο Ντερμπισάιρ, γιατί τα νερά εκεί είναι πεντακάθαρα". Όχι πια. Πέρσι το καλοκαίρι πέρασα ένα Σαββατοκύριακο περπατώντας κατά μήκος του ποταμού Nτόβερ και των παραπόταμων του, όπου o Walton συνήθιζε να ψαρεύει. Σε όλο το μήκος του ποταμού, ακόμα και το κομμάτι στο οποίο ο Τσαρλς Κότον είχε χτίσει μια καλύβα ψαρέματος για τον Γουόλτον που ακόμα στέκεται, το νερό ήταν θολό καφέ και ολίγον μπλε. Οι κοίτες με το καθαρό αμμοχάλικο που εκθείαζε ήταν καλυμμένες με λάσπη: σε μερικά σημεία η συσσώρευση λάσπης ήταν αρκετά πόδια σε βάθος.
Χρειαζόταν μόνο να σηκώσεις το βλέμμα σου για να δεις το πρόβλημα: οι άσχημα οργωμένες πλαγιές των λόφων και πάνω από αυτές οι αποξηραμένοι και καμένοι τυρφώνες του Peak District National Park, ολοκληρωτικά κατεστραμμένοι εξ αιτίας των εκτάσεων για το κυνήγι της πέρδικας. Μια πρόσφατη αναφορά από την Animal Aid ανέφερε ότι οι εκτάσεις αυτές στην Αγγλία, αν και εξυπηρετούν μόνο τους υπερ-πλούσιους, λαμβάνουν 37 εκατομμύρια δημοσίου χρήματος ετησίως με την μορφή επιδοτήσεων. Μεγάλος μέρος των χρημάτων αυτών χρησιμοποιείται για να τις αποψιλώσουν και να τις κάψουν, πράγμα το οποίο είναι σχεδόν σίγουρη αιτία πλημμυρών. Παρόλο που είχε αρκετές βροχοπτώσεις όλον τον χειμώνα και στις αρχές της άνοιξης, η στάθμη του ποταμού ήταν χαμηλή και η ροή του αργή.
Εικονογράφηση του Daniel Pudles / Guardian
Ένας συνδυασμός καταστρεπτικών μορφών διαχείρισης των ορεινών περιοχών έχει συμβάλει στο να πλημμυρίζει ο αγαπημένος ποταμός του Γουόλτον, με αποτέλεσμα τόσο η κυβέρνηση όσο και οι ντόπιοι να επενδύσουν σε μεγάλο βαθμό τις ελπίδες τους στο έργο αντιπλημμυρικής θωράκισης του Lower Dove, το οποίο όμως προκαλεί και την ξήρανση του ποταμού όταν δεν έχει βροχές.
Αυτή είναι η άλλη όψη μιας φιλοσοφίας που πρεσβεύει ότι η γη υπάρχει μόνο για να θρέφει τους ιδιοκτήτες της και ότι τα ποτάμια υπάρχουν μόνο για να "ξεφορτωνόμαστε" το νερό. Αντί για μια σταθερή ροή καθ' όλη την διάρκεια του χρόνου που να υποστηρίζεται με την ύπαρξη δέντρων στους λόφους, με ήπιες καλλιεργητικές μεθόδους, με ποτάμια που τους επιτρέπεται να έχουν την δική τους πορεία και τη δική τους στάθμη, να φιλτράρουν και να κρατούν τα νερά τους μέσα από διακλαδώσεις, καμπύλες και φυσικά εμπόδια έχουμε μπροστά μας ένα κύκλο πλημμυρών και ξηρασίας. Έχουμε βρώμικα νερά και άδεια πηγάδια, τεράστια ασφάλιστρα και κατεστραμμένα χαλιά. Και όλα αυτά σε βάρος πάντα των πολιτών. Μένουμε υπόχρεοι στους κυβερνώντες μας, λοιπόν.
Μετάφραση: Ήρα Θεοφίλου
Πηγή: Φίλοι της Φύσης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
*** Τα ανώνυμα σχόλια δεν θα δημοσιεύονται πάντα. ***