Ραφήνα: Το πάθημα δεν έγινε μάθημα

Κυριακή 23/8/2020. Μία ζεστή μέρα ακόμα για την Αττική. Επέτειος μίας άλλης τραγωδίας, της πυρκαγιάς του 2009 που κατέστρεψε 210.000 στρέμματα δάσους, από το Γραμματικό μέχρι την Παλλήνη. Είναι Κυριακή και η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας εξέδωσε ήδη τον σχετικό χάρτη εκτίμησης κινδύνου πυρκαγιάς. Για την Αττική, ο δείκτης είναι υψηλός. Ο ενδεχόμενος κίνδυνος πυρκαγιάς βάφει την Αττική κίτρινη και ο βαθμός που της αποδίδεται είναι 3 (υψηλός). Ευτυχώς δεν είναι 4 (πολύ υψηλός), ούτε και 5 (συναγερμός), αλλά βρισκόμαστε μέσα στο ελληνικό καλοκαίρι, μέσα στην επικίνδυνη περίοδο και σε έναν τόπο που οι άνεμοι αποκτούν ή χάνουν ένταση και αλλάζουν κατεύθυνση, με μεγάλη συχνότητα.

Δεν είναι πολύς καιρός που διαβάζαμε στο ιστολόγιο της ανεξάρτητης πρωτοβουλίας πολιτών «Δασαμάρι S.O.S.», σχόλιο αναγνώστη σε δημοσίευση με τίτλο «Το έγκλημα ήταν προδιαγεγραμμένο», το οποίο έθετε σειρά ερωτημάτων, αυτονόητων, όπως άλλωστε τα τεκμηρίωνε και η σχετική έκθεση του πραγματογνώμονα Ανδριανού Γκουρμπάτση, για την τραγωδία της 23ης Ιούλη 2018, στο Μάτι. Όπως το ποιος είναι υπεύθυνος για τον έγκαιρο καθαρισμό των ξερόχορτων στην περιοχή, ή το ποιος είναι υπεύθυνος για την οργάνωση και στελέχωση του πυροφυλακείου της Διώνης.

Το πιο καυτό ερώτημα όμως που θέτει ο σχολιαστής, αλλά και η τεχνική έκθεση του πραγματογνώμονα Ανδριανού Γκουρμπάτση —η οποία επισυνάπτεται σε pdf αρχείο— είναι το ακόλουθο, που αναλύεται σε τρία υποερωτήματα:

Τα πυροσβεστικά μέσα της Πολιτικής Προστασίας Ραφήνας πού βρίσκονταν όταν ξέσπασε η πυρκαγιά;
Υπήρχε διασπορά των πυροσβεστικών μέσων στις δασικές εκτάσεις του Πικερμίου και της Ραφήνας που γειτνιάζουν με το Νταού Πεντέλης;
Πόσα λεπτά έκανε το κάθε πυροσβεστικό όχημα από το σημείο όπου βρισκόταν μέχρι το σημείο της φωτιάς;

Τα ερωτήματα αυτά είναι και αυτά που θα καταδείξουν τους υπεύθυνους για την τραγωδία. Κάποιοι υπεύθυνοι μπορεί να έκαναν πολλά συγκινητικά, μετά την καταστροφή, την οποία ενώ ήταν αρμόδιοι να προλάβουν, δεν πρόλαβαν. Αλλά αυτό είναι κάτι που βρίσκεται υπό δικαστική διερεύνηση και δεν επεκτεινόμαστε.

Το πόρισμα για την τραγωδία

Ο πραγματογνώμονας Α. Γκουρμπάτσης, τόσο στην προκαταρκτική του έρευνα όσο και στο πόρισμά του για την πυρκαγιά στο Μάτι, που δόθηκε στη δημοσιότητα (εν μέρει) τον Ιούλιο του 2020, καταγράφει το χρονικό της τραγωδίας.

16:15 - 16:30  έναρξη πυρκαγιάς στη Νταού Πεντέλη
16:41  αναγγελία (ειδοποίηση) στο 199
16:56  πρώτη επέμβαση από όχημα της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας

[Γκουρμπάτσης 2020]

Ειδικά για το θέμα της αναγγελίας της ήδη εξαπλούμενης πυρκαγιάς, ανατρέχουμε στην προκαταρκτική έκθεση του πραγματογνώμονα Γκουρμπάτση, όπου αναφέρει πως η πρώτη ειδοποίηση δόθηκε στο ΕΣΚΕ (Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων) από τον πιστοποιημένο... εθελοντή Μανώλη Τσαλιαγκό, «που είδε καπνό να εξέρχεται πίσω από λόφους....»  [Γκουρμπάτσης 2018, σελ. 12].

Όπως προκύπτει και από την αποτίμηση των γεγονότων από τον Α. Γκουρμπάτση, σε συνδυασμό με τις κρατούσες μετεωρολογικές συνθήκες, για να εκπέμπονται καπνοί ήδη διακριτοί, πίσω από κάποιους απροσδιόριστους λόφους, η φωτιά πρέπει ήδη να έκαιγε πάνω από 10-15 λεπτά και να είχε πάρει μεγάλες διαστάσεις.

«Υπήρξε μεγάλο χρονικό διάστημα και συγκεκριμένα περίπου 30 λεπτά της ώρας από την εκκίνηση της πυρκαγιάς μέχρι και την κινητοποίηση των πρώτων πυροσβεστικών δυνάμεων.»  [Γκουρμπάτσης 2018, σελ. 61]

Όλα δείχνουν λοιπόν πως δεν υπήρξε καμία διασπορά δυνάμεων, ειδάλλως δεν θα έφτανε τη μισή ώρα ο χρόνος αντίδρασης των δυνάμεων, σε μία μέρα που λόγω των ανέμων, ο χρόνος αντίδρασης έπρεπε να τείνει στο μηδέν (ακαριαία αντίδραση από κοντινές θέσεις).

Η έλλειψη διασποράς των δυνάμεων, για την όσο το δυνατό πιο έγκαιρη επέμβαση ήταν ένας από τους πιο σοβαρούς λόγους της τραγωδίας, σύμφωνα με τον πραγματογνώμονα αλλά και σύμφωνα με την απλή λογική. Άλλωστε στη σελίδα 75 της προκαταρτικής έκθεσης του Ανδριανού Γκουρμπάτση αναφέρεται ρητά πως «Ειδικότερα τα ως άνω σοβαρά εγκληματικά λάθη, ενέργειες, παραλείψεις, ολιγωρίες, αρρυθμίες και δυσλειτουργίες εντοπίζονται κυρίως στη ΓΓΠΠ, το ΠΣ, στην Ελληνική Αστυνομία και στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Περιφέρεια και Δήμους)»  [Γκουρμπάτσης 2018, σελ. 75].

Η πραγματογνωμοσύνη είναι αμείλικτη και ας έτρεχαν κατόπιν συμφοράς, όλοι οι συνένοχοι να επιδείξουν πνεύμα συμπαράστασης. Και ας πλημμύριζαν λεκάνες με τα δακρύβρεχτα σενάριά τους, κατάλληλα για σινερομάντζα, όσοι την κρίσιμη ώρα παρίσταναν τους δαιμόνιους ρεπόρτερ των ελληνικών ΜΜΕ, διψώντας για προβολή πάνω σε μία τραγική εκατόμβη.

Στο σήμερα (23/8/2020 - Καλοκαίρι 2020)

Το πάθημα, δυστυχώς και παρά τις διαπιστώσεις των ειδικών, δεν έγινε μάθημα. Μόλις στα τέλη Ιουνίου του 2020 συνετάχθη σχέδιο δράσης για την αντιμετώπιση καταστροφών από δασικές πυρκαγιές του Δήμου Ραφήνας, ο οποίος στο ίδιο πόρισμα του Ανδριανού Γκουρμπάτση κρίνεται ως συνυπεύθυνος, μαζί με την Περιφέρεια Αττικής, όπως είδαμε και παραπάνω.

Στο σχέδιο δράσης, το οποίο περιλαμβάνει και τα μέτρα πρόληψης, αναγνωρίζεται η ανάγκη διασποράς δυνάμεων για την πρόληψη και έγκαιρη καταστολή αναφλέξεων (σχέδιο «Ιόλαος»). Δεν ξέρουμε ακόμα για τον συντονισμό των αρμοδίων υπηρεσιών ή τις παρατηρήσεις τους στην κατάρτισή του. Παρότι το αναρτούμε εδώ, δεν γνωρίζουμε ακόμα αν αυτό είναι το σχέδιο δράσης για την προστασία του Δήμου από τις δασικές πυρκαγιές, παρόλο που στην σχετική απόφαση 130/2020 του Δημοτικού Συμβουλίου αναφέρεται ότι «Τα σχέδια των Δήμων, μετά την έγκρισή τους από το Δημοτικό Συμβούλιο, θεωρούνται άμεσα εκτελεστά.» Δικαιολογημένα, αφού όπως λέει και ο υπεύθυνος (που δεν δηλώνει ποτέ υπεύθυνος), το σχέδιο δεν είναι για να το γνωρίζουν οι πολίτες, αφού μόνο οι επιτελείς πρέπει να το γνωρίζουν. Φυσικά για το πότε θα προλάβουν να το μάθουν οι πολίτες και να το «προβάρουν» για την κρίσιμη ώρα, ο «υπεύθυνος» δήμαρχος μάλλον υπολογίζει στη θεία επιφοίτηση.


Τα σχέδια δράσης είναι διαβαθμισμένα σύμφωνα με τον «υπεύθυνο» δήμαρχο.
Αυτό το ...αυστηρά διαβαθμισμένο σχέδιο αναρτήθηκε πρόσφατα στη Διαύγεια ως σχέδιο αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών λόγω δασικών πυρκαγιών του Δήμου Ραφήνας (κάποιοι επιμένουν «και Πικερμίου»), με κωδική ονομασία «Ιόλαος» [ΑΔΑ 9ΚΡΧΩ16-ΑΡ3], το οποίο στη σελίδα 98 αναφέρει επί λέξει:

Δράσεις αυξημένης ετοιμότητας για της περιοχές που το επόμενο 24-ωρο είναι μεγάλη η επικινδυνότητα εκδήλωσης και εξάπλωσης δασικών πυρκαγιών: ... Επανδρώνει και προχωρά σε διασπορά των πυροσβεστικών και υδροφόρων οχημάτων του Δήμου. Σε όλη την αντιπυρική περίοδο, το Γραφείο Πολιτικής Προστασίας, ειδικότερα το Επιχειρησιακό Κλιμάκιο του, επανδρώνει τα πυροσβεστικά και υδροφόρα οχήματα του Δήμου και σε περιόδους αυξημένου κινδύνου πρόκλησης, πυρκαγιάς, τα διασπείρει σε περιοχές με αυξημένη επικινδυνότητα του Δήμου, προς άμεση επέμβαση όταν απαιτηθεί, πάντα υπό τις οδηγίες του Πυροσβεστικού Σώματος. Η Εθελοντική Ομάδα (ΕΘ.Ο.Ρ.Π.) συνδράμει στην επάνδρωση των πυροσβεστικών και υδροφόρων οχημάτων του Δήμου, με πιστοποιημένο και εγκεκριμένο προσωπικό.

Σχέδιο «Ιόλαος» του Δήμου Ραφήνας-Πικερμίου, Ιούνιος 2020 [ΑΔΑ 9ΚΡΧΩ16-ΑΡ3]

Ιδού η εφαρμογή του σχεδίου «Ιόλαος» σε φωτογραφίες, την Κυριακή 23/8/2020, με εκτίμηση βαθμού κινδύνου 3 (υψηλός):

23/8/2020: Πυροσβεστικά οχήματα της Πολιτικής Προστασίας του Δήμου Ραφήνας,
διάσπαρτα στους ορεινούς όγκους ...της πόλης.



23/8/2020: Υδροφόρες του δήμου Ραφήνας,
διάσπαρτες στους ορεινούς όγκους ...της πόλης.

Οι φωτογραφίες που ελήφθησαν την Κυριακή 23/8/2020, με βαθμό εκτίμησης κινδύνου πυρκαγιάς 3 (υψηλός κίνδυνος), εμφανίζουν το σύνολο των οχημάτων που διαθέτει ο Δήμος Ραφήνας, να είναι σταθμευμένα στο Οχυρό, στο πυροφυλάκειο, αντί να βρίσκονται διάσπαρτα στο ορεινό δασώδες μέρος του δήμου (Δασαμάρι, Ντράφι, Διώνη, Καλλιτεχνούπολη, Περιβολάκια κ.α.), εκεί που ελλοχεύει ο κίνδυνος ανάφλεξης, όπως επιτάσσει άλλωστε και ο «Ιόλαος».

Στο υποθετικό σενάριο της εμφάνισης ανάφλεξης, στο ίδιο σημείο της Νταού, την Κυριακή 23/8/2020, η πρώτη επέμβαση στην εστία δεν θα μπορούσε να είναι ταχύτερη από μισή ώρα, και πάλι, παρά την τραγική εμπειρία του 2018.

Και ιδού η εκτίμηση κινδύνου πυρκαγιάς της 23ης Αυγούστου 2020. Τα σχόλια για τη διασπορά δυνάμεων και την εφαρμογή του σχεδίου «Ιόλαος» δικά σας.

- Έχοντας διαβάσει τις εκθέσεις του Ανδριανού Γκουρμπάτση,
- γνωρίζοντας τον χρόνο που θέλει ένα όχημα να μεταβεί από το Οχυρό στη Νταού, π.χ.,
- έχοντας την εμπειρία της αναγγελίας συμβάντος 15 λεπτά από την εκδήλωση του (κάτι καπνοί σε κάποιους λόφους) και
- πάντα γνωρίζοντας πως η δασική πυρκαγιά, αν δεν προσβληθεί στο πρώτο 15λεπτο, μπορεί να λάβει τραγικές διαστάσεις,
αναρωτιόμαστε τι επιτέλους έμαθαν οι «υπεύθυνοι» από την τραγωδία, την ευθύνη της οποίας μοιράστηκαν και με άλλους εξίσου αρμόδιους.

Η εικόνα που αντικρύσαμε την Κυριακή 23/8/2020, μας έκανε να αναρωτηθούμε πόσος χρόνος θα περάσει μέχρι την επόμενη τραγωδία, αφού αντικρύσαμε τα οχήματα άμεσης προσβολής της ενδεχόμενης φωτιάς, στο …Οχυρό της Ραφήνας, δίπλα στη θάλασσα και σε απόσταση τουλάχιστον 20 λεπτών από τις ορεινές δασικές εκτάσεις.

Σύμφωνα δηλαδή με τον κανόνα, που θέλει τις δασικές πυρκαγιές να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά στα 15 πρώτα λεπτά, ενδεχόμενη ανάφλεξη κάπου μεταξύ Ντραφιού, Δασαμαριού, Διώνης, Καλλιτεχνούπολης, Βουτζά, Περιβολακίων, θα οδηγήσει σε νέα τραγωδία.

Τα οχήματα από το Οχυρό της Ραφήνας μέχρι την Νταού θα χρειαζόντουσαν τουλάχιστον 20 λεπτά, χωρίς να υπολογίσουμε τον επιπλέον χρόνο, περίπου 10 λεπτών, που απαιτείται από την ανάφλεξη μέχρι την πρώτη ειδοποίηση. Ο χρόνος αυτός οδηγεί μαθηματικά σε καταστροφή.

Για να μετριάσουμε την αλγεινή εντύπωση, πρέπει να αναφέρουμε ότι ένα πυροσβεστικό όχημα (αντλία) σταθμεύει σταθερά κοντά στον …χώρο των πρόσφατων παλαιοντολογικών ανασκαφών στο Πικέρμι. Ένα (1) όχημα και όχι πάνω στο βουνό. Ένα όχημα της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας στα παλαιοντολογικά και 4 πυροσβεστικά οχήματα (συν 2 βυτία) της Πολιτικής Προστασίας του Δήμου Ραφήνας, σταθμευμένα στο Οχυρό. Σε απόσταση 20+10 κρίσιμων λεπτών από ενδεχόμενη ανάφλεξη στους ορεινούς δασικούς όγκους του δήμου.

Η ζωή συνεχίζεται, σαν να μην έγινε ποτέ τίποτα….

Μέχρι την επόμενη φωτιά.

Πηγή: Attica Voice (σε συνεργασία με Δασαμάρι S.O.S.)

---

Ενημέρωση 10/9/2020:

Απολογήθηκε ο κατηγορούμενος για τον εμπρησμό στη Νταού Πεντέλη, απ' όπου ξεκίνησε η πυρκαγιά-εκατόμβη της 23ης Ιούλη 2018. Ανεξάρτητα από τις ευθύνες του οι οποίες θα διερευνηθούν δικαστικά, στην απολογία του —στο μικρό απόσπασμα που δόθηκε στη δημοσιότητα— δίνει κάποιες ενδιαφέρουσες πληροφορίες. Επαληθεύονται οι εκτιμήσεις μας για την εθελοντική ομάδα πολιτικής προστασίας του Δήμου Ραφήνας και πολύ περισσότερο επαληθεύεται το πόρισμα του Ανδριανού Γκουρμπάτση.

☛ Μέχρι τις 16:49 (η φωτιά ξεκίνησε μεταξύ 16:15 και 16:30) κανένα πυροσβεστικό δεν είχε εμφανιστεί στο σημείο έναρξης της φωτιάς. Δηλαδή η φωτιά έκαιγε χωρίς καμία πυροσβεστική επέμβαση επί 19 λεπτά, τουλάχιστον!
☛ Οταν κάποια στιγμή το πυροσβεστικό όχημα της εθελοντικής ομάδας πολιτικής προστασίας της Ραφήνας έφτασε στη Νταού, «δεν είχε νερό»!
☛ Οι Δήμοι Πεντέλης και Ραφήνας δεν είχαν κάνει αποψίλωση των ξερόχορτων στους γύρω δρόμους αλλά μόνο στους κεντρικούς ...για το φαίνεσθαι.

Σήμερα, όλοι ξεχνάνε και (αυτο)προσδιορίζονται ως ... «οι ήρωες».
Γι' αυτό και δεν πρόκειται να φτιάξει τίποτα σε αυτόν τον τόπο.