Το τσιμέντο δεν είναι η λύση, αλλά το πρόβλημα

Γιώργος Κατερίνης*

Τα σημεία στα οποία αναδεικνύονται προβλήματα και έχουμε υπερχειλίσεις είναι ακριβώς αυτά στα οποία έχει υπάρξει ανθρώπινη παρέμβαση.

Η επέλαση του «Μπάλλου» στην Αττική αποκάλυψε για άλλη μια φορά τις συνέπειες από τη συμπεριφορά μας απέναντι στους «δρόμους του νερού». Η καταστροφική πολιτική απέναντι στα ποτάμια και τα ρέματα, τα οποία έχουν καταντήσει λεωφόροι ή τσιμεντένιοι οχετοί, αποκαλύπτεται κάθε φορά που τα καιρικά φαινόμενα φουντώνουν. Και αυτό συνέβαινε πολλές δεκαετίες πριν διατυπωθεί καν ως σκέψη ο κίνδυνος της κλιματικής αλλαγής.

Θα περίμενε κανείς ότι οι φονικές πλημμύρες που έχουν προηγηθεί θα νουθετούσαν τους αρμόδιους και τους ειδικούς, αλλά δυστυχώς αποδεικνύεται συνεχώς ότι η πολιτική απέναντι στα ποτάμια συνοψίζεται σε μία και μοναδική λύση: την τσιμεντοποίηση ή, προς το επιστημονικότερο, τον «εγκιβωτισμό».

Θα αρκεστούμε εδώ στο παράδειγμα του Ποδονίφτη. Μια απόφαση του Ε΄ τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας (2165/2019) έβαλε τέρμα σε ένα έργο που παρουσιάστηκε το 2016 και πρότεινε τον εγκιβωτισμό του φυσικού τμήματος της κοίτης του Ποδονίφτη που βρίσκεται στα όρια του Δήμου Νέας Φιλαδέλφειας - Νέας Χαλκηδόνας, μήκους 800 μέτρων περίπου.

Ο Ποδονίφτης πηγάζει από την Πεντέλη, διατρέχει το Χαλάνδρι, τη Φιλοθέη, υπογειοποιείται στη Νέα Ιωνία και αναδύεται στο ύψος του Περισσού, αποτελώντας το φυσικό σύνορο του Δήμου Νέας Φιλαδέλφειας - Νέας Χαλκηδόνας και του Δήμου Αθηναίων, μέχρι την εκβολή του στον Κηφισό, λίγο πριν από τις Τρεις Γέφυρες. Στο Χαλάνδρι και τη Φιλοθέη έχει διατηρηθεί η φυσική του μορφή, στη Νέα Ιωνία επιλέχθηκε τις δεκαετίες 1980-90 η υπογειοποίησή του και στη Νέα Φιλαδέλφεια και τη Νέα Χαλκηδόνα έχει απομείνει το επίμαχο τμήμα των 800 μέτρων φυσικής κοίτης πριν συνεχίσει μέχρι την εκβολή του σε ένα τσιμέντινο κουτί. Το φυσικό τμήμα έχει εξελιχθεί σε μια μοναδική όαση πρασίνου, που συνδέεται ως φυσικός διάδρομος με το Αλσος Νέας Φιλαδέλφειας και το Αλσος Προμπονά.

Εδώ και δεκαετίες είχαν παρουσιαστεί σχέδια για την κάλυψη και αυτού του ανοιχτού τμήματος και μάλιστα τότε είχε προβληθεί ως λύση στο έντονο κυκλοφοριακό πρόβλημα της περιοχής, αφού θα μπορούσε να μετατραπεί σε λεωφόρο. Στην ουσία αυτό το ίδιο σχέδιο, χωρίς το επάνω «καπάκι» του, παρουσιάστηκε ως αντιπλημμυρική λύση το 2016, «πασπαλισμένο» με κάποια σχέδια για ποδηλατόδρομους και δρόμους ήπιας κυκλοφορίας.

Η τότε δημοτική αρχή αντέδρασε, συμπαρασύροντας και την αρχικά αμήχανη δημοτική αρχή της Αθήνας και μαζί με κατοίκους και φορείς που υπερασπίζονται τα ποτάμια κατέφυγαν στο ΣτΕ, με αποτέλεσμα την προαναφερθείσα απόφαση καταπέλτη για όσους ενέκριναν ή έβλεπαν θετικά αυτό το έργο: «η διαμόρφωση με αυτό τον τρόπο της κοίτης θα επηρεάσει σημαντικά την ποσοτική κατάσταση των υπογείων υδάτων εφόσον θα εμποδίζεται η κατείσδυση και τροφοδοσία των υπόγειων υδροφορέων» και επιπλέον «η σκυροδέτηση της κοίτης του ρέματος θα έχει σημαντικές και μη αναστρέψιμες επιπτώσεις στην πανίδα και χλωρίδα της περιοχής της κοίτης».

Το αστείο της υπόθεσης είναι ότι ως βασικό επιχείρημα οι σχεδιαστές του έργου χρησιμοποίησαν τις φονικές πλημμύρες του 1994. Οι οποίες, όμως, προκλήθηκαν στη διάρκεια και εξαιτίας των έργων υπογειοποίησης του Ποδονίφτη στη Νέα Ιωνία.

Ηρθε λοιπόν ο «Μπάλλος» για να ανασύρει μνήμες του 1994. Η μοναδική διέξοδος που προσφέρει ο Ποδονίφτης στους τόνους νερού που έπεσαν στην ευρύτερη περιοχή αποδείχτηκε σωτήρια για δεκάδες γειτονιές. Τα σημεία στα οποία αναδεικνύονται προβλήματα και έχουμε υπερχειλίσεις είναι ακριβώς αυτά στα οποία έχει υπάρξει ανθρώπινη παρέμβαση: πριν από τη γέφυρα της οδού Χαλκίδος, από όπου ξεκινά το τσιμεντωμένο τμήμα, και μετά την υπόγεια διαδρομή του κάτω από την οδό Αχαρνών.

Οι τόνοι τσιμέντου που έχουν τοποθετηθεί δήθεν ενισχυτικά σε διάφορα σημεία του ποταμιού, κατέληξαν να γίνονται εμπόδιο στη ροή του νερού. Η ορμή του νερού είναι τέτοια, που τεράστιες πλάκες τσιμέντου που δεν μπορούν να μετακινηθούν ούτε με ειδικά μηχανήματα έργου, μεταφέρθηκαν πολλά μέτρα πιο κάτω, όπως φαίνεται στη φωτογραφία.

Αντί να εξαχθούν συμπεράσματα από την εγκληματική τσιμεντοποίηση των φυσικών δρόμων του νερού, την καταστροφή των παραποτάμιων περιοχών, που λειτουργούν ανασχετικά και εκτονωτικά στην ορμητική ροή των νερών, δυστυχώς ακόμη και σήμερα επιλέγονται λύσεις τσιμέντου. Κι ενώ ο καθηγητής του ΕΜΠ Νίκος Μπελαβίλας φωνάζει για να ανοίξουν όλα τα ποτάμια, στο ίδιο το μεγαλύτερο τεχνικό πανεπιστήμιο της χώρας εκπονούνται διπλωματικές εργασίες που προτείνουν την «υπογειοποίηση τμήματος του ποταμού Κηφισού στην περιοχή των Αγ. Αναργύρων».

Ηρθε πλέον ο καιρός να γίνει αποδεκτό από όλους: το τσιμέντο δεν είναι λύση για τα ποτάμια μας!

*Δημοσιογράφος, πρώην πρόεδρος Δημοτικής Κοινότητας Νέας Χαλκηδόνας

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών