10 και ένα ερωτήματα για τον Κανονισμό πυροπροστασίας ακινήτων

Σοφία Ε. Παυλάκη,
Δικηγόρος, M.Sc.

Σε σχέση με την εφαρμογή του Κανονισμού προληπτικής πυροπροστασίας ακινήτων εντός και πλησίον δασικών εκτάσεων, τίθενται τα ακόλουθα ερωτήματα:

1. Πώς θα γνωρίζει ο πολίτης ποιες είναι οι δασικές εκτάσεις και τα δάση από το όριο των οποίων υποχρεούται να μετράει την απόσταση της ιδιοκτησίας του για τη σύνταξη Έκθεσης πυροπροστασίας και τη λήψη των επιβαλλομένων μέτρων, εφόσον οι δασικοί χάρτες δεν έχουν ακόμα οριστικοποιηθεί και δεν γνωρίζουμε, μετά και την ολοκλήρωση της διαδικασίας εξέτασης των αντιρρήσεων και προδήλων σφαλμάτων, που εκκρεμούν κατά χιλιάδες, ποιες από τις εκτάσεις που σήμερα φέρονται ως δάση ή δασικές θα παραμένουν με αυτόν τον χαρακτηρισμό; Πώς είναι δυνατόν η ελληνική Πολιτεία να επιβάλλει αδιακρίτως ένα τέτοιο μέτρο στο σύνολο της επικράτειας, όταν ούτε η ίδια δεν είναι ακόμα σε θέση να γνωρίζει ποια ακριβώς είναι τα δάση και οι δασικές εκτάσεις της; Και αν τελικά ο πολίτης σπεύσει να συμμορφωθεί εντός των ασφυκτικών προθεσμιών που προβλέπονται και εν συνεχεία αποδειχθεί ότι η έκταση, την οποία θεώρησε ως δασική για τον υπολογισμό της απόστασης του ακινήτου του, δεν ήταν τελικά ούτε δάσος ούτε δασική, θα τον αποζημιώσει το κράτος για τη δαπάνη σύνταξης της Έκθεσης πυροπροστασίας στην οποία υπεβλήθη και για τις επεμβάσεις που θα έχει υποστεί η ιδιοκτησία του σε εφαρμογή της;

2. Ποιος είναι ο …fantômas «αρμόδιος τεχνικός επιστήμονας» που επικαλείται ο Κανονισμός και η πρόσφατη Εγκύκλιός του, στον οποίο θα πρέπει ο πολίτης να απευθύνεται για τη σύνταξη της σχετικής έκθεσης (δασολόγος; μηχανικός; υπάλληλος του δήμου; υπάλληλος του Πυροσβεστικού σώματος; άλλος;); Και γιατί δεν αναφέρεται πουθενά ξεκάθαρα η σχετική ειδικότητα; Ή μήπως τελικά ούτε εκείνοι που συνέταξαν τον Κανονισμό και την Εγκύκλιο γνωρίζουν;

3. Ποια είναι «τα ακίνητα που χαρακτηρίζονται ως υψηλής επικινδυνότητας» και ποια τα «χαμηλής ή μεσαίας» γιατί στον Κανονισμό αναφέρονται μόνο τα κριτήρια χαρακτηρισμού χωρίς όμως να συνδέονται μεταξύ τους και με τις κατηγορίες επικινδυνότητας, ώστε να μπορεί να συμπεράνει ο ιδιοκτήτης σε ποια κατηγορία θα πρέπει να ενταχθεί το ακίνητό του από την εφαρμογή τους, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά που συγκεντρώνει… Πώς ακόμα ο πολίτης θα ενημερώνεται σε ποια από τις κατηγορίες επικινδυνότητας έχει υπαχθεί το δικό του ακίνητο και τι μέσα έχει να προσφύγει κατά των αρχών και ν’ αμυνθεί κατά του χαρακτηρισμού, σε περίπτωση που έχει αντίθετη άποψη για την κατηγορία στην οποία εντάχθηκε το ακίνητό του; Εφόσον δηλαδή το μέτρο έχει άμεση επίπτωση στην ιδιοκτησία του πολίτη και συνοδεύεται και από την επιβολή σημαντικής οικονομικής επιβάρυνσής του, δεν είναι υποχρεωτική η θέσπιση ενός μέσου ή διαδικασίας μέσω της οποίας θα μπορεί ο πολίτης να αμυνθεί και να διεκδικήσει τα δικαιώματά του και την αποκατάσταση της τυχόν βλάβης του σε περίπτωση εσφαλμένου χαρακτηρισμού ή μη νόμιμης επιβολής των υποχρεώσεων που απορρέουν από τα μέτρα του Κανονισμού πυροπροστασίας; Είναι νόμιμος ο εν λόγω Κανονισμός στον βαθμό που δεν προβλέπει κανένα τέτοιο μέσο ή διαδικασία;

4. Για την κατηγοριοποίηση των ακινήτων, πόση πραγματικά σημασία έχει π.χ. ο ανατολικός ή βόρειος προσανατολισμός τους ή το υγρό του κλίματος, όταν ξέρουμε ότι η Ηλεία, μια περιοχή που δέχεται τις μεγαλύτερες βροχοπτώσεις ετησίως, έγινε παρανάλωμα το 2007 σε μια από τις φονικότερες δασικές πυρκαγιές της ιστορίας μας και ο αυστηρά προστατευόμενος υγρότοπος διεθνούς σημασίας της Στροφυλιάς επίσης κάηκε το 2019; Όταν η Δαδιά, που υπήρξε ένα δάσος του ελληνικού βορρά και μάλιστα τριγυρισμένη από ποτάμια, έγινε επίσης στάχτη; Πώς εξηγείται ακόμα ότι ενώ η οξιά κατατάσσεται από τον Κανονισμό στα «πυρίμαχα φυτά», το 2022 η φωτιά κατέκαιγε, επί εβδομάδες, τα δάση της στο Παπίκιον όρος (επίσης βόρεια) και μάλιστα Νοέμβρη μήνα; Επομένως πόσο ασφαλή είναι τα κριτήρια που έχουν ληφθεί υπόψη από τον Κανονισμό αυτό και σε τι βαθμό έχουν ενσωματώσει την τραγική εμπειρία που έχει διαμορφωθεί από καταστροφικότατες δασικές πυρκαγιές που βιώσαμε έως και πολύ πρόσφατα;

5. Γιατί πρέπει ο πολίτης να επιβαρύνεται με την τυχόν αδυναμία ή πλημμελή πρόσβαση του ακινήτου του σε δίκτυα, υποδομές και σημεία υδροληψίας (κριτήρια που επίσης χρησιμοποιούνται από τον Κανονισμό για την κατηγοριοποίηση των ακινήτων) ενώ είναι υποχρέωση της πολιτείας η εξασφάλισή τους και η σωστή λειτουργία τους; Και γιατί οι πολεοδομικές αρχές έχουν χορηγήσει άδειες δόμησης σε ακίνητα που δεν έχουν επαρκή, κατά τον Κανονισμό, πρόσβαση σε δίκτυα και σημεία υδροληψίας θεωρώντας αυτό εκ των υστέρων μη ορθό και επικίνδυνο;

6. Αν το ακίνητο είναι αυθαίρετο, θα συνεχίζει να υπάρχει ανενόχλητο χωρίς ο ιδιοκτήτης να συμμορφώνεται ούτε με τις υποχρεώσεις του Κανονισμού πυροπροστασίας; Τούτο δεν θα έχει όμως ως αποτέλεσμα, για ακόμα μια φορά σε αυτή τη χώρα, οι ιδιοκτήτες που δεν παρανόμησαν να επιβαρύνονται πολύ επαχθέστερα από εκείνους που αυθαιρετούν και να είναι πάντοτε οι μόνοι που υποχρεούνται να συμμορφωθούν; Δεν συνιστά αυτό παραβίαση της συνταγματικά κατοχυρωμένης ισότητας των πολιτών ενώπιον του νόμου; Λαμβανομένου υπόψη ότι ο Κανονισμός θέτει ως βασικό κριτήριο για την κατηγοριοποίηση των ακινήτων την «πυκνότητα του δομημένου περιβάλλοντος» γιατί αποφεύγει να πει τι θα γίνεται με τα αυθαίρετα κτίσματα ή και με ολόκληρους αυθαίρετους οικισμούς που εξακολουθούν να υπάρχουν ανά την επικράτεια σε εγγύτητα με δασικές εκτάσεις και μόνο μοιράζει ευθύνες σε μη αυθαιρετούχους ιδιοκτήτες που ουδέποτε παρανόμησαν; Ας θυμηθούμε μόνο τι συνέβη στο Μάτι από τον αυθαίρετο αποκλεισμό του αιγιαλού και της ελεύθερης πρόσβασης στη θάλασσα και από όσα προκάλεσε η αυθαίρετη δόμηση στην περιοχή αυτή… Η ίδια η πολιτεία που επί δεκαετίες χορηγεί με τις υπηρεσίες της οικοδομικές άδειες εκτός σχεδίου χωρίς καν τη στοιχειώδη τήρηση του κριτηρίου του «προσώπου» του ακινήτου σε κοινόχρηστες οδούς, έρχεται τώρα και επικαλείται ως υποχρέωση του ιδιοκτήτη την πρόσβαση σε κοινόχρηστους χώρους και δίκτυα! Μήπως τελικά το κράτος θα πρέπει να αναζητήσει αλλού —και δη στον ίδιο του τον εαυτό— τη λύση του προβλήματος που επιδιώκει ν’ αντιμετωπίσει ο Κανονισμός;

7. Εφόσον το ίδιο το ίδιο το ελληνικό Κράτος δεν έχει —από ιδρύσεώς του έως και σήμερα— θέσει σε ισχύ, με όλες τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες του (δασική υπηρεσία, δημοτικές αρχές, πολεοδομικές υπηρεσίες κ.λπ.), ένα ολοκληρωμένο νομικό πλαίσιο για το Αστικό Πράσινο, αλλ’ αντλεί για την προστασία και διαχείρισή του αποσπασματικές διατάξεις από σχεδόν το σύνολο των κλάδων του ισχύοντος δικαίου (σε βαθμό που να μην ξέρει συχνά κανείς ποιοι κανόνες διέπουν την κάθε περίπτωση), πώς είναι δυνατόν να απαιτεί απ’ τον απλό πολίτη να γνωρίζει τα ακριβή όρια των κοινοχρήστων χώρων αστικού πρασίνου που επικαλείται ο Κανονισμός, ώστε να υπολογίσει και τις αποστάσεις από αυτά του δικού του ακινήτου;

8. Διαθέτουν οι εμπλεκόμενες υπηρεσίες το αναγκαίο επιστημονικό προσωπικό που θα πρέπει να διαθέσουν στις τριμελείς Επιτροπές που θα συσταθούν κατά τον Κανονισμό, έχοντας ως έργο την εξέταση των υποθέσεων πυροπροστασίας των ακινήτων, ή κινδυνεύει το όλο εγχείρημα να αυτοαναιρεθεί λόγω υποστελέχωσης και γραφειοκρατίας;

9. Ένα κράτος που με τους ίδιους τους νόμους που θεσπίζει:

– επιτρέπει τη νομιμοποίηση των δασικών αυθαιρέτων και διατηρεί έως και σήμερα το μόρφωμα των οικιστικών πυκνώσεων,

– έχει καθιερώσει την ολέθρια μίξη χρήσεων εντός ή περιμετρικά δασών και δασικών εκτάσεών του ή ακόμα και κηρυγμένων εθνικών δρυμών και προστατευόμενων περιοχών του,

– εισάγει ολοένα και περισσότερες επιτρεπτές επεμβάσεις σε δάση και δασικές εκτάσεις, εντελώς ασύμβατες με τη λειτουργία τους ως σύνθετων και πολύτιμων οικοσυστημάτων,

– επιτρέπει εγκαταστάσεις και επεμβάσεις σε αναδασωτέες εκτάσεις, ακόμα και πριν την αναγέννηση της δασικής βλάστησης, σε ευθεία αντίθεση με αυτό το ίδιο το Σύνταγμά μας που απαγορεύει απαρέγκλιτα οποιαδήποτε εγκατάσταση σε αναδασωτέα έκταση,

– καθιερώνει την εκχέρσωση των δασών και την εξαγορά δημοσίων δασών και οικοτόπων,

– εργαλειοποιεί συστηματικά τα δάση ως οικονομικό αποκλειστικά προϊόν ή τα υπάγει ως επενδυτικό δέλεαρ στο ΤΑΙΠΕΔ,

– αποδομεί τις δασικές του υπηρεσίες χορηγώντας (επίσημα ή και άτυπα) τις θεσμικές τους αρμοδιότητες σε φορείς στους οποίους το δίκαιο δεν απονέμει αρμοδιότητες δασικής διαχείρισης και προστασίας, ενάντια στους κανόνες της δασικής και περιβαλλοντικής μας νομοθεσίας αλλά και της νομοθεσίας των δημοσίων έργων και του ανταγωνισμού,

πώς είναι δυνατόν να πείσει τον πολίτη ότι η εισαγωγή του Κανονισμού πυροπροστασίας, με το περιεχόμενο που έχει, αποβλέπει στην προστασία του περιβάλλοντος με την ασφαλή πρόληψη των δασικών πυρκαγιών και τη διευκόλυνση της καταστολής τους και ότι τα μέτρα που εισάγει ο Κανονισμός δεν έχουν παρά εισπρακτικό και μόνο σκοπό και χαρακτήρα;

10. Σε περίπτωση που ο πολίτης αδυνατεί οικονομικά ν’ ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις που επιβάλλει ο Κανονισμός πυροπροστασίας ακινήτων, ποιες λύσεις ή εναλλακτικές υπάρχουν; Γιατί μπορεί οι διοικούντες να μην το γνωρίζουν από προσωπική τους εμπειρία, ωστόσο στην ελληνική πραγματικότητα των ημερών μας υπάρχει και αυτό το σοβαρό ενδεχόμενο…

Ένα τελευταίο, ενδέκατο ερώτημα, μετά απ’ όσα προηγήθηκαν, είναι ρητορικό και μάλλον ρητορικό θα παραμείνει: – Είναι άραγε ο γιαλός στραβός ή εμείς στραβά αρμενίζουμε; Ή μήπως τελικά αυτά τα δύο δεν είναι παρά οι όψεις του ίδιου νομίσματος, που πάντα θα πηγαίνουν μαζί;

[Σχετ.: κυα οικ. ΥΠΕΝ/ΔΑΟΚΑ/55904/19.5.2019 (ΦΕΚ Β’ 3475/24.5.2023),
Εγκ. ΥΠΕΝ 28909/848/15.3.2024 (ΑΔΑ: ΡΛ2Π4653Π8-ΚΣΡ),
https://dasarxeio.com/2024/03/15/134192/]

Πηγή: dasarxeio.com