Απολιθωμένες υποσχέσεις για Μουσείο

ΠΙΚΕΡΜΙ: 27 ΧΡΟΝΙΑ ΑΝΑΜΟΝΗ ΓΙΑ ΠΑΡΚΟ

Της ΝΑΥΣΙΚΑΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΙΔΗ

Το Πικέρμι απέμεινε με το διεθνή χαρακτηρισμό της «Ακρόπολης» της Παλαιοντολογίας... Τα μοναδικά απολιθώματα, σπονδυλωτών που έζησαν στην περιοχή πριν από 7 εκατ. χρόνια, εντοπίστηκαν τυχαία επί Βαυαροκρατίας, αποκαλύφθηκαν τότε, αλλά και σε ύστερες ανασκαφές ξένων παλαιοντολόγων, για να καταλήξουν, τα περισσότερα στις προθήκες ευρωπαϊκών Μουσείων Φυσικής Ιστορίας.

Μετά τον εμπλουτισμό τους, με νέες ανασκαφές των καθηγητών Συμεωνίδη και Μαρίνου στις δεκαετίες του '70 και του '80 -πρόσφατα του Γ. Θεοδώρου- αποφασίστηκε να δημιουργηθεί στο χώρο των ανασκαφών Παλαιοντολογικό Μουσείο και Πάρκο. Η Μελίνα Μερκούρη χαρακτήρισε το 1984 την περιοχή «αρχαιολογικό τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους» και έκτοτε... ουδέν. Οι κάτοικοι αγωνίζονται να συγκινηθεί κάποιος, να βρεθούν χρήματα για να καθαριστεί ο χώρος, που έγινε χωματερή. Να γίνει το πάρκο κι ένα μουσείο αντάξιο των ευρημάτων. Δεκαετίες κρατικής αδιαφορίας και πολιτιστικής σκουριάς.

Στα χρόνια του Οθωνα, Βαυαρός στρατιώτης που είχε πάει για κυνήγι στο Πικέρμι της Αττικής είδε στο έδαφος κάτι που έλαμπε έντονα. Ηταν κρανίο με ανθρακικό ασβέστιο στις οφθαλμικές κόγχες.

Ο καθηγητής Παλαιοντολογίας του Πανεπιστημίου Μονάχου, Α. Βάγκνερ, στον οποίο το παρέδωσε, διαπίστωσε ότι επρόκειτο για κρανίο Μεσοπιθήκου του Πεντελικού, που έζησε στην περιοχή πριν από εκατομμύρια χρόνια!

Το νέο έκανε το γύρο της Ευρώπης προκαλώντας το ενδιαφέρον της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας, που βρέθηκε, απρόσμενα, μπροστά σε μια μεγάλη παλαιοντολογική ανακάλυψη. Κορυφαίοι Ευρωπαίοι παλαιοντολόγοι έσπευσαν στο Πικέρμι για ανασκαφές. Τα ευρήματα ξεπέρασαν κάθε προσδοκία, αφού αποκαλύφθηκαν απολιθώματα ζώων που έζησαν στην περιοχή πριν από 6,5 - 7 εκατ. χρόνια, και το άγνωστο μέχρι τότε χωριουδάκι της Ελλάδας χαρακτηρίστηκε «Ακρόπολη» της Παλαιοντολογίας.

Τα πικερμικά ευρήματα

Για το τι έγινε στη συνέχεια, μέχρι σήμερα, και για τη σπουδαιότητα των απολιθωμάτων, μας μίλησε ο επ. καθηγητής Παλαιοντολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, πρόεδρος της Επιτροπής Πανεπιστημιακών Μουσείων, Μιχ. Δερμιτζάκης: «Τα πικερμικά ευρήματα -παγκοσμίως γνωστά ως "πικερμική πανίδα"- αποτελούν σημείο αναφοράς της επιστήμης της Παλαιοντολογίας. Βρέθηκαν απολιθώματα ζώων που δεν μπόρεσαν να επιβιώσουν της κλιματικής αλλαγής: απολίθωμα μεταίλουρου (πρόγονος του πούμα), ιππάριου (πρόγονος του αλόγου) και μαχαιρόδοντα (πρόγονοι του λιονταριού).

»Σχεδόν όλα τα απολιθώματα που βρήκαν στα χρόνια του Οθωνα Ευρωπαίοι παλαιοντολόγοι τα πήραν μαζί τους με το έτσι θέλω και, δυστυχώς, μέχρι σήμερα εκτίθενται σε ξένα Μουσεία Φυσικής Ιστορίας. Εκμεταλλεύτηκαν το ότι η χώρα μας εκείνη την εποχή ήταν ανίσχυρη να τα προστατεύσει. Στα τέλη του 19ου αιώνα εγκρίθηκε μεν το αίτημα της αυστριακής πρεσβείας να πραγματοποιήσουν Αυστριακοί παλαιοντολόγοι ανασκαφές στο Πικέρμι, σε συνεργασία, όμως, με Ελληνες καθηγητές και έχοντας θέσει ως "όρο" ότι θα έπαιρναν τα μισά των απολιθωμάτων που θα έβρισκαν. Το "μερίδιό" μας (!) από τις ανασκαφές εκείνες εκτίθεται τώρα στο μουσείο Παλαιοντολογίας και Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών».

Στις δεκαετίες του 1970 και 1980 έγιναν νέες ανασκαφές από τους καθηγητές του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ν. Συμεωνίδη και Γ. Μαρίνο. Τότε αποφασίστηκε τα περισσότερα ευρήματα να παραμείνουν στο χώρο των ανασκαφών για να δημιουργηθεί εκεί Μουσείο Παλαιοντολογίας και παλαιοντολογικό πάρκο. Γι' αυτό, το 1984 το υπουργείο Πολιτισμού, με υπουργό την αείμνηστη Μελίνα Μερκούρη, κήρυξε την περιοχή των ανασκαφών «αρχαιολογικό τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους». Το Πανεπιστήμιο εκπόνησε τεχνική μελέτη για τη δημιουργία στέγαστρου in situ, που σημαίνει μουσείο στη θέση των ανασκαφών. Δεκαετίες μετά, δεν έχει γίνει ακόμη τίποτα, γιατί κανείς από την Πολιτεία δεν μερίμνησε να βρεθούν τα χρήματα.

Αντ' αυτού, δημιουργήθηκε μόνιμη έκθεση σε αίθουσα της κοινότητας Πικερμίου, που εγκαινιάστηκε τον περασμένο Δεκέμβριο, με αντίγραφα ευρημάτων και ελάχιστα από τα εκατοντάδες απολιθώματα που αποκάλυψε, το περασμένο καλοκαίρι, με ομάδα φοιτητών, ο καθηγητής Παλαιοντολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, διευθυντής του Μουσείου Παλαιοντολογίας, Γιώργος Θεοδώρου, και με χρηματοδότηση της νομαρχιακής αυτοδιοίκησης Αν. Αττικής και της τότε κοινότητας Πικερμίου.

Δημιουργία στεγάστρου

Ωστόσο, τα περισσότερα απολιθώματα παραμένουν θαμμένα στη γη... Η παρουσίαση έστω κάποιων ευρημάτων σε αίθουσα της κοινότητας είναι ένα βήμα, όμως ο δημιουργός των αντιγράφων, καθηγητής του Τμήματος Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Εργων Τέχνης του ΤΕΙ Αθήνας, Γιώργος Παναγιάρης, υποστηρίζει ότι «ο χώρος δεν πληροί τις προδιαγραφές για την προστασία και ασφάλεια πρωτοτύπων».

Συντονιστής ο ίδιος της ομάδας εμπειρογνωμόνων για τη μελέτη περιβαλλοντικών παραμέτρων του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης, εκτιμά ότι «η δημιουργία στεγάστρου in situ, μπορεί να διασφαλίσει τις προδιαγραφές αυτές αλλά χρειάζεται ειδική μελέτη».

Κάτοικοι της περιοχής επί δεκαετίες αγωνίζονται για ένα «πραγματικό», όπως λένε, Μουσείο Παλαιοντολογίας και για παλαιοντολογικό πάρκο. Στην τελευταία κινητοποίησή τους (κατά τη διεξαγωγή του Μαραθωνίου για τα 2.500 χρόνια από τη μάχη) πραγματοποίησαν συγκέντρωση διαμαρτυρίας για την κατάσταση που επικρατεί στο χώρο των ανασκαφών. Χωματερή τον χαρακτηρίζει ο Γ. Μερτίρης, κάτοικος Πικερμίου και καταγγέλλει την κεντρική εξουσία και τους μέχρι τώρα τοπικούς άρχοντες ότι δεν έκαναν τίποτα για την ανάδειξη του χώρου. Για την έκθεση στο ισόγειο της πρώην κοινότητας Πικερμίου λέει ότι μόνο μουσείο δεν είναι. Οτι είναι... «μια μεγάλη κοροϊδία».

πηγή: ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ