Προστασία της φυσικής οντότητας των ρεμάτων για αποτελεσματική αντιπλημμυρική προστασία

Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί μια πρόταση κωδικοποίησης των ορθών παρεμβάσεων στα ρέματα και θα συμπληρωθεί μετά από περαιτέρω έρευνα. Το κείμενο επιδόθηκε στην Περιφερειάρχη Αττικής Ρ. Δούρου την Πέμπτη 24/9 κατά την παρέμβαση φορέων και συλλογικοτήτων στο γραφείο της (σχετική ανακοίνωση θα βγεί τις επόμενες μέρες).

Α. Πρωτόκολλο ορθών παρεμβάσεων στα ρέματα για την πρόληψη πλημμυρών. [Σύνοψη από το σύγγραμμα «Παρεμβάσεις στα ρέματα - Εναλλακτικές Προτάσεις Σχεδιασμού», ΕΜΠ, 2000, επιμέλεια Μάχης Καραλή]

Μια νέα λογική παρέμβασης στα ρέματα είναι αναπόφευκτη ανάγκη, λαμβάνοντας υπόψη το πλήθος των παραγόντων που περιορίζουν την αποτελεσματικότητα των τεχνικών έργων, αλλά και την ολοένα αυξανόμενη ανάγκη αντιπλημμυρικής προστασίας.
Η νέα μεθοδολογία προϋποθέτει την κριτική θεώρηση και την ειλικρινή αντιμετώπιση της ανθρώπινης παρέμβασης που χαρακτηρίζεται από απλή αδιαφορία ως και μη αναστρέψιμη καταστροφή και αποκαθιστά τη χαμένη σχέση ισορροπίας μεταξύ του ρέματος ως υγροβιότοπου και του ανθρώπου. Οι άξονες της νέας βιώσιμης μεθοδολογίας είναι:
- η συνειδητοποίηση του ενιαίου χαρακτήρα του ρέματος
- η προστασία της φυσικής του οντότητας
- η αξιοποίησή του ως φυσικού στοιχείου στην πόλη.

Έξι βασικές αρχές αντιμετώπισης των ρεμάτων για αποτελεσματική αντιπλημμυρική προστασία:

1. Προστασία τόσο του πυρήνα του ρέματος όσο και μιας συγκεκριμένης ζώνης προστασίας γύρω από αυτόν από κάθε είδους αυθαίρετη επέμβαση. Ακόμη και οι γειτνιάζουσες στην προστατευτική αυτή ζώνη περιοχές πρέπει να θεωρηθούν μεταβατικού χαρακτήρα και να αντιμετωπιστούν με προσοχή.
2. Στους ορεινούς χώρους προτείνεται, με βάση τη δασοτεχνική αντίληψη διευθέτησης, αναδάσωση και αναθάμνωση των τμημάτων που έχουν στερηθεί της φυσικής τους βλάστησης.
3. Στα ορεινά των πεδινών χώρων προτείνεται αξιοποίηση των ήδη υπαρχόντων φερτών υλών και η σταθεροποίησή τους ως φράγματος φερτών υλών.
4. Στο εσωτερικό της πόλης προτείνεται η δημιουργία λεκανών εκτόνωσης των πλημμυρών. Πρόκειται για ανοιχτούς χώρους που διατηρούν τη φυσική τους κατάσταση και μπορούν να ενταχθούν στον ιστό και τις λειτουργίες της πόλης ως οικολογικά πάρκα.
5. Στο χώρο απορροής του ρέματος επιβάλλεται η με κάθε τρόπο προστασία της υπάρχουσας βλάστησης από εσκεμμένες ή τυχαίες βλαπτικές επεμβάσεις (εκχέρσωση, βοσκή, πυρκαγιά κ.α.).
6. Προστασία του υγροβιότοπου του ρέματος από κάθε ανθρωπογενη παρέμβαση (αυθαίρετα, εκσκαφές, επιχωματώσεις, απόρριψη μπαζών και σκουπιδιών).

Β. Συμπληρωματικές οδηγίες εντοπισμένων καθαρισμών για αντιπλημμυρική προστασία (βέλτιστες πρακτικές)

• Ο καθαρισμός από φερτά, μπάζα, σκουπίδια σε όλα τα ανοιχτά ρέματα γίνεται χειρωνακτικά. Όχι μηχανήματα εντός της κοίτης.
• Όπου απαιτείται μηχανικό μέσο για τη μεταφορά των υλών χρησιμοποιείται γερανός με τηλεσκοπικό βραχίονα, τοποθετημένος εκτός του ρέματος.
• Ο καθαρισμός γίνεται ήπια καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους αποφεύγοντας την περίοδο Μαρτίου-Σεπτεμβρίου (λόγω αναγκών της ορνιθοπανίδας).

Γ. Ανάκτηση της φυσικής κοίτης και των πρανών (βέλτιστες πρακτικές)

• Αποκατάσταση της φυσικής κοίτης των ρεμάτων ή των τμημάτων τους που έχουν εγκιβωτιστεί.
• Υποβοήθηση της βλάστησης (αναθάμνωση των πρανών κ.λπ.).