Σοφία Ε. Παυλάκη,
Δικηγόρος, M.Sc. Δασική πολιτική
υπ. Δρ. Παν/μίου Αιγαίου
Δημοσιεύθηκε πρόσφατα (24/1/2025) η απάντηση[1] της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επί της γραπτής ερώτησης[2] για το πρόγραμμα AntiNero που κατατέθηκε από την ευρωβουλευτή Μαρία Ζαχαρία στο πλαίσιο του κοινοβουλευτικού ελέγχου κατά τη διαδικασία του άρθρου 144 του Κανονισμού. Η απάντηση της Επιτροπής δέχεται πως χρήζουν ελέγχου όλα τα σημεία της ερώτησης που αφορούν παραβιάσεις της νομοθεσίας της ΕΕ στο πλαίσιο του AntiNero και έχουν εδώ και μήνες καταγγελθεί δημόσια.
Η Επιτροπή διευκρινίζει ότι παρακολουθεί την εφαρμογή του μέτρου ID: 16849[3] που αφορά το σκέλος του ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για το πρόγραμμα AntiNero, προκειμένου να διασφαλίσει ότι η επένδυση υλοποιείται σύμφωνα με τους όρους του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (ΜΑΑ) και τη σχετική εκτελεστική απόφαση του Συμβουλίου[4].
Περαιτέρω, η Επιτροπή τονίζει με την απάντησή της την υποχρέωση των ελληνικών αρχών που σχεδιάζουν και εκπονούν το πρόγραμμα AntiNero να συμμορφώνονται πλήρως με τη νομοθεσία της ΕΕ για την προστασία του περιβάλλοντος κατά την υλοποίησή του (βλ. οδηγίες 2001/42/ΕΚ για την περιβαλλοντική αδειοδότηση προγραμμάτων και 92/43/ΕΚ και 2009/147/ΕΚ για τους οικοτόπους και τα πτηνά, προηγούμενη εκτίμηση των στόχων διατήρησης κ.ά.), αντίθετα με όσα συμβαίνουν κατά την εφαρμογή του προγράμματος AntiNero, όπου διαπιστώνεται εκτεταμένη παραβίαση όλων των ανωτέρω οδηγιών και ότι τίποτα από όσα προβλέπουν δεν τηρείται κατά τον σχεδιασμό και την εφαρμογή του προγράμματος στο σύνολο των δασών, των δασικών εκτάσεων και των οικοτόπων της χώρας μας.
Ξεχωριστά αναφέρεται με την απάντησή της η Επιτροπή στις περιπτώσεις υλοποίησης του προγράμματος AntiNero εντός ή ακόμα και πλησίον περιοχών Natura, για τις οποίες τονίζει με έμφαση την υποχρέωση της χώρας μας να επαληθεύει, μέσω της αρχής που σχεδιάζει και εκπονεί το πρόγραμμα, κατά πόσον απαιτείται κατάλληλη εκτίμηση σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 6 παρ. 3 της οδηγίας για τους οικοτόπους[5] η οποία επιβάλλει να παρέχεται εκ των προτέρων όχι απλή εκτίμηση, αλλά πλήρης διασφάλιση ότι από την εφαρμογή του προγράμματος δεν απειλούνται επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένης της επαλήθευσης ακόμα και μεμονωμένων περιπτώσεων πιθανής παραβίασης των σχετικών κανόνων ή της λήψης των αναγκαίων μέτρων για την επιβολή της νομοθεσίας και των κατάλληλων μέτρων για την αντιμετώπιση κάθε ζητήματος που έχει προκύψει.
Αξιοσημείωτο είναι ακόμα ότι επιβεβαιώνεται ρητά από την Επιτροπή πως οι ελληνικές αρχές που εκπονούν και ήδη εφαρμόζουν το πρόγραμμα AntiNero ΙΙΙ, ουδέποτε την ενημέρωσαν για οποιαδήποτε κατανομή επιχορηγήσεων και κονδυλίων που διατίθενται από την Ευρωπαϊκή Ένωση για το πρόγραμμα αυτό σε άλλες, άσχετες με το αντικείμενό του πρωτοβουλίες και κατευθύνσεις, όπως το έργο «Εξοικονόμηση ενέργειας στις επιχειρήσεις – Αλλάζω Συσκευή για τις επιχειρήσεις», στο οποίο διατέθηκε ποσό ύψους 70,5 εκατ. ευρώ μέσω του AntiNero ΙΙΙ εντός του έτους 2024[6].
Καθώς το πρόγραμμα AntiNero III βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη[7], η Επιτροπή αναφέρει ότι δεν έχει ακόμα συντελεστεί η αξιολόγηση της επίτευξης των οροσήμων και των στόχων του, που σύμφωνα με τη σχετική διαδικασία αξιολογούνται κατά τον χρόνο υποβολής των αντίστοιχων αιτημάτων πληρωμής από τις αρμόδιες αρχές του κράτους μέλους. Επομένως, για την τελική αξιολόγηση από την Επιτροπή της επίτευξης ή μη των στόχων του προγράμματος AntiNero αναμένεται να ληφθούν υπόψη όσα καταγγέλλονται δημόσια και προς την Επιτροπή σχετικά με την αστοχία του προγράμματος να θωρακίσει τα ελληνικά δάση από τις πυρκαγιές που έχουν κατακάψει τεράστιες εκτάσεις πολύτιμης δασικής γης και οικοτόπους μοναδικής αξίας κατά τη διάρκεια της εφαρμογής του, αλλά και σχετικά με σοβαρές και παρατεταμένες παραβιάσεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για την προστασία του περιβάλλοντος (οδηγίες 2001/42/ΕΚ, 92/43/ΕΚ, 2009/147/ΕΚ) κατά την εκπόνηση και την εφαρμογή του καθώς και τη διασπάθιση κονδυλίων του προγράμματος σε άσχετες με το αντικείμενό του κατευθύνσεις.
Στο πλαίσιο του ρόλου της ως θεματοφύλακα των Συνθηκών, η Επιτροπή δεσμεύεται με την απάντησή της ότι θα παρακολουθεί στενά την καταγγελθείσα κατάσταση και δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να προβεί ακόμα και στη λήψη κατάλληλων μέτρων σε βάρος της χώρας μας σχετικά με την υλοποίηση του AntiNero III.
Επισημαίνεται ότι η πρόσφατη «επικαιροποίηση» των προδιαγραφών εκπόνησης δασοπονικών μελετών (ΦΕΚ Β’ 6930/2024)[8] σε καμία περίπτωση δεν «νομιμοποιεί» εκ των υστέρων τις δημόσια καταγγελθείσες παραβιάσεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας που συντελούνται στο πλαίσιο του προγράμματος AntiNero, ούτε υποκαθιστά την ισχύουσα Ευρωπαϊκή νομοθεσία που αφενός απαιτεί ειδική αδειοδοτική διαδικασία για προγράμματα με σημαντικές επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον που αφορούν τη δασοκομία (οδηγία 2001/42) και για ανάλογες επεμβάσεις σε οικοτόπους και προστατευόμενες περιοχές (οδηγίες 92/43 και 2009/147) και αφετέρου απαγορεύει η κεντρική αρχή σχεδιασμού προγραμμάτων με επιπτώσεις στο περιβάλλον να αποτελεί και υπηρεσιακά προϊσταμένη αρχή των υπηρεσιών που τα εγκρίνουν (οδηγία 2001/42), σε πλήρη αντίθεση με όσα συντελούνται σήμερα στα δάση μας με το AntiNero[9].
Διευκρινίζεται ακόμα ότι πέραν της διαδικασίας του κοινοβουλευτικού ελέγχου, στο πλαίσιο της οποίας δόθηκε από την Επιτροπή η ως άνω απάντηση, το δίκαιο της ΕΕ παρέχει τη δυνατότητα υποβολής και απ’ ευθείας αναλυτικής καταγγελίας προς την Επιτροπή για παραβιάσεις ή για πλημμελή εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ από κράτος μέλος και για μη ορθή διαχείριση κονδυλίων της Ένωσης. Σχετικές καταγγελίες με τη μορφή εγγράφων αναφορών μπορούν επίσης να υποβληθούν και στον Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή που είναι αρμόδιος για θέματα θεμελιωδών δικαιωμάτων και κονδυλίων καθώς επίσης και στο Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο, ενώ σε περίπτωση που διαπιστωθεί μη συμμόρφωση κράτους μέλους με το ενωσιακό δίκαιο δύναται να ενεργοποιηθεί και η «διαδικασία επί παραβάσει» που αφορά τη δικαιοδοσία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης να επιλαμβάνεται για την επιβολή του δικαίου της κατά των κρατών μελών λόγω μη συμμόρφωσής τους με το ενωσιακό δίκαιο.
[1] https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/E-10-2024-002676-ASW_EL.html
[2] Βλ. Γραπτή Ερώτηση E-002676/2024: https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/E-10-2024-002676_EL.html
[3] Το πρόγραμμα AntiNero έχει υπαχθεί στο ελληνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ως «Πρόγραμμα Προστασίας Δασών» στον Πυλώνα 1 «Πράσινη Μετάβαση» του Άξονα 1.4 «Αειφόρος χρήση των πόρων, ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή και διατήρηση της βιοποικιλότητας» της Δράσης 1.4.4 (16849) «Εθνικό σχέδιο αναδάσωσης», σχετ. βλ. https://greece20.gov.gr/?projects=programma-prostasias-dason-antinero-iii
[4] https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-11858-2024-ADD-1/en/pdf
[5] Οδηγία 49/92/ΕΕ (ΕΕ L 206/7/22.7.1992).
[6] Βλ. απόφαση ΥΠΟΙΚ 24/01/2024 με Α.Π.: 11736 ΕΞ 2024 (ΑΔΑ: ΡΩΦΠΗ-1ΝΠ).
[7] Το πρόγραμμα AntiNero III εφαρμόζεται σε όλη τη χώρα με χρόνο έναρξης την 06/11/2023 και καταληκτική ημερομηνία την 31/12/2025 (βλ. https://greece20.gov.gr/?projects=programma-prostasias-dason-antinero-iii).
[8] Βλ. ΥΑ ΥΠΕΝ/ΔΠΔΠ/129246/6285/25.11.2024 (ΦΕΚ Β’ 6930/18.12.2024) και Εγκύκλιο ΥΠΕΝ/ΔΠΔΠ/5506/253/17.1.2025 (ΑΔΑ: ΡΒΣΤ4653Π8-8ΣΗ).
[9] Βλ. Σ. Παυλάκη, «Επικαιροποίηση» προδιαγραφών εκπόνησης δασοπονικών μελετών, https://dasarxeio.com/2025/01/23/141896/
Πηγή: dasarxeio.com (29/1/2025)
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
*** Τα ανώνυμα σχόλια δεν θα δημοσιεύονται πάντα. ***