Όταν ο φασισμός φοράει τον πράσινο μανδύα του
Ο φασισμός έχει πολλά προσωπεία και συνηθίζει να μεταμφιέζεται. Το παρόν κείμενο επιχειρεί να καταδείξει τον τρόπο που ελίσσεται το πράσινο παρακλάδι του φασισμού, όχι μόνο προσπαθώντας να καπελώσει τον αγώνα για τα άλλα ζώα και τη γη, αλλά παίζοντας μέσα στο χρόνο κεντρικό ρόλο στην άνοδό του. Το πρώτο μέρος, όπου γίνεται αναφορά στην ανάπτυξή του οικοφασισμού από την προναζιστική περίοδο μέχρι και σήμερα, δεν αποτελεί αναλυτική ιστορική αναδρομή, υπάρχουν άλλωστε πολλά πιο πλήρη κείμενα γι αυτό. Στόχο έχει να παρουσιάσει τη σύνδεση παλιών οικοφασιστικών ιδεολογιών και πρακτικών με το σήμερα, όπου για ακόμα μια φορά, ο φασισμός, αντλώντας από τη ναζιστική κυρίως μορφή του, χρησιμοποιεί τον πράσινο μανδύα του για να εισβάλει και να διαβρώσει πτυχές του πολυμέτωπου αγώνα ενάντια στο πολύπλευρο εξουσιαστικό πλέγμα. Τέλος, εκφράζουμε κάποιους προβληματισμούς για τους τρόπους που το κίνημα για την ολική απελευθέρωση, όλων των ζώων και της γης, μπορεί να αντιμετωπίσει και να σταματήσει την επανάληψη της ίδιας, παλιάς ιστορίας.
Ο φασισμός, η κάθε είδους επιβολή μίας και μόνο πραγματικότητας σύμφωνα με την οποία ο κόσμος χωρίζεται σε ανώτερους και κατώτερους, η φίμωση και προσπάθεια εξόντωσης κάθε ανεπιθύμητης διαφορετικότητας μέσα από το λόγο και την πράξη βλέπουμε να φοριέται όλο και πιο βολικά, και όχι μόνο εντός συγκεκριμένων πολιτικών χώρων, και είναι έτοιμος να απλωθεί όπου η ανοχή, ο φόβος, η άγνοια και η (θελημένη ή μη) αφέλεια του αφήνουν χώρο. Πρόσφορο έδαφος για προσηλυτισμό βρίσκει και στο ζήτημα της γης και των άλλων ζώων που χρειάζεται άμεσα να σταθεί στα πόδια του, να σηκώσει κεφάλι και να διώξει το κάθε καπέλο. Δεν πρόκειται για καινούριο χούι. Πράσινες πτέρυγες, ψηφοθηρικές παρεμβάσεις για την προστασία της φύσης, επιλεκτική ανάδειξη οικολογικών ζητημάτων και ιδεολογιών, είναι μια συνταγή από παλιά δοκιμασμένη. Η σχέση του ανθρώπου με τη φύση δεν αποτέλεσε μόνο βασικό εργαλείο πάνω στο οποίο στηρίχθηκε η ναζιστική προπαγάνδα, από την οποία σήμερα αντλούν υλικό νεοφασιστικές ομάδες, αλλά μέχρι και σήμερα χρησιμοποιείται ως κύριο όχημα που μεταφέρει φασιστικές αντιλήψεις ακόμα και σε χώρους που δηλώνουν εχθροί του φασισμού.
Τα πρώτα υλικά
Προδρόμους του οικοφασισμού μπορούμε να εντοπίσουμε από τις αρχές του 19ου αιώνα, όταν μια διαποτισμένη από μυστικισμό φυσιολατρία κερδίζει έδαφος στη γερμανία, συνυφασμένη με ένα φυλετικό εθνικισμό. Θεωρητικοί περιβαλλοντιστές της εποχής, όπως ο Arndt και Riehl αντιγράφοντας βολικά επιλεγμένους «νόμους» της φύσης και συγχέοντας τους με ξενοφοβικές αντιλήψεις/τάσεις δημιουργούν το υπόβαθρο για να γεννηθούν τα πρώτα ρατσιστικά-φυσιολατρικά κινήματα. Έτσι προκύπτει στο δεύτερο μισό του αιώνα το völkisch, το λαϊκό κίνημα που αρνείται να αναζητήσει τα αίτια της αλλοτρίωσης και της περιβαλλοντικής καταστροφής στις κοινωνικές δομές και το βιομηχανικό καπιταλισμό, επιλέγοντας το δρόμο ενός εθνοκεντρικού λαϊκισμού και μυστικισμού. Η σχέση μεταξύ αίματος και γης, στη συγκεκριμένη περίπτωση των γερμανικών δασών, αποκτά μια μυστικιστική αξία για τη διατήρηση της φυλής. Έτσι οι εβραίοι, που ανήκουν στη μέση αστική τάξη, ένας περιπλανώμενος λαός χωρίς ρίζες και «αυθεντική σχέση με τη γη» και η βιομηχανοποίηση στην οποία τους «εξωθεί η εβραϊκή συνωμοσία», εμποδίζουν τη ρομαντική επιστροφή τους στη φύση. Η διατήρηση της καθαρότητας της φυλής, αλλά και η προστασία της από τα «ελαττωματικά γονίδια» που βλέπουν στα άτομα με κινητικά προβλήματα και «νοητική υστέρηση», βάζει μπρος την εξόντωση τους και χρησιμοποιείται ως δικαιολογία για τη χρήση της ευγονικής, στην πιο αντιφατική «εφαρμογή φυσικών νόμων» που υπήρξε ποτέ.
Κοινωνικός δαρβινισμός
Το ιδεολογικό υπόβαθρο που έθρεψε την αντίληψη της ανωτερότητας των λίγων ισχυρών και της εξόντωσης των υπολοίπων, αναζητήθηκε στη φύση και στο έργο του Δαρβίνου και δικαιολόγησε απέναντι στο λαό γιατί θα έπρεπε να συσπειρωθεί και να στραφεί σε πολέμους ενάντια σε έναν «ξένο εχθρό». Ένας από τους κύριους υποστηρικτές και αγγελιοφόρους του Δαρβίνου, ήταν ο ζωολόγος Haeckel, ο οποίος επινόησε τον όρο «οικολογία», πίστευε στη φυλετική ανωτερότητα του Βορρά και ίδρυσε το γερμανικό Μονιστικό Σύνδεσμο, συνδέοντας τη νέα αυτή επιστήμη με τις völkisch κοινωνικές αντιλήψεις. Πρόκειται για μια περίοδο έντονου νατουραλισμού, όπου οι παρατηρήσεις από τη λειτουργία της φύσης εφαρμόζονται για να ερμηνεύσουν τις κοινωνικές σχέσεις και την ανθρώπινη συμπεριφορά. Σύμφωνα με αυτή τη λογική, ο άνθρωπος και οι κοινωνίες του αποτελούν μέρος της φύσης και κατ” επέκταση δεν μπορούν παρά να λειτουργούν με αυτούς τους νόμους.