Ο θάνατος του ρέματος Μπάκα, μία συνηθισμένη ελληνική τραγωδία

Το ρέμα Μπάκα στην πορεία του μέσα από τη Διώνη.

Σύμφωνα με τον νέο νόμο (Ν.4258/2014) για τα ρέματα —υδατορεύματα ή υδατορέματα τα ονομάζει στη γλώσσα της δημόσιας διοίκησης που συνδυάζει κοστούμι και σαγιονάρα—, αυτά ορίζονται ως εξής:

1. Υδατορέματα ή υδατορεύματα ή ρέματα (μη πλεύσιμοι ποταμοί, χείμαρροι, ρέματα και ρυάκια): οι φυσικές ή διευθετημένες διαμορφώσεις της επιφάνειας του εδάφους που είναι κύριοι αποδέκτες των υδάτων της επιφανειακής απορροής και διασφαλίζουν την διόδευσή τους προς άλλους αποδέκτες σε χαμηλότερες στάθμες. Στην έννοια του υδατορέματος δεν περιλαμβάνονται τα εγγειοβελτιωτικά έργα όπως αρδευτικές και αποστραγγιστικές τάφροι.

... και για λόγους διευκόλυνσης της οικοδομικής-αναπτυξιακής δραστηριότητας, πάνω σε βουνά και μέσα σε καινοφανείς οικισμούς με αρχαιοπρεπή συνήθως ονόματα (Διώνη, Ιπποκράτειος Πολιτεία, Αιολίδα, αλλά και λιγότερο αρχαιοπρεπή όπως Ντράφι, Μελίσσια, Σταμάτα κ.λπ.) προχωρά ο νομοθέτης και σε μία υποκατηγορία που τη διαφοροποιεί:

2. Μικρά υδατορέματα (επιφανειακές πτυχώσεις απορροής): οι επιφανειακές πτυχώσεις του εδάφους που είναι αποδέκτες των υδάτων της επιφανειακής απορροής, με έκταση λεκάνης απορροής μικρότερης ή ίσης του 1,0 τ.x., όταν βρίσκονται εκτός ορίων οικισμών ή σχεδίων πόλεως ή μικρότερης ή ίσης των 0,50 τ.χ. όταν βρίσκονται εντός ορίων οικισμών ή σχεδίων πόλεως. Ως σημείο έναρξης της μέτρησης της λεκάνης απορροής ορίζεται κάθε σημείο της βαθιάς γραμμής της επιφανειακής πτύχωσης.

Ο στόχος του νομοθέτη (άρα και του νόμου) κατανοητός. Αποδίδει διαφορετική αξία σε κάθε ρέμα ανάλογα με την έκταση του και τις δυνατότητες του σε υδατοπαροχή αλλά και στερεοπαροχή. Και τα δύο τελευταία μεγέθη εξαρτώνται από την επιφάνεια που στραγγίζει το κάθε ρέμα αλλά κυρίως από την κατάσταση της περιοχής αυτής (δομημένη, καμένη, δασική, χορτολιβαδική κ.λπ.). Με τη διαφοροποίηση αυτή, έργα υποδομής σε οικισμούς όπως οι προαναφερθέντες (και δεν είναι μόνο αυτοί βέβαια) είναι υλοποιήσιμα, αφού δεν σκοντάφτουν πάνω σε θέματα οριοθετήσεων ρεμάτων. Δηλαδή, τα μικρά ρέματα της κατηγορίας 2, είναι σαν να μην υπάρχουν. Σβήνονται από τον χάρτη, όταν πρόκειται να μελετηθεί κάποια κατασκευή στην περιοχή.

Αυτή είναι η πρώτη φάση λοιπόν του εγκλήματος, του να εξαφανίσεις ένα ρέμα, ένα στοιχείο που γέννησε η φύση επειδή ...απλά μπορείς. Εντάξει δεν είναι μόνο το ότι μπορείς αλλά και το ότι το χρειάζεσαι αφού όσο το ρέμα υπάρχει με την οριοθέτησή του, σε εμποδίζει να φτιάξεις έναν οχετό που θα πάρει από το σπίτι σου τα όμβρια νερά, που μαζεύονται σε κάθε βροχή και σε απειλούν. Λες και το σπίτι προϋπήρχε των ομβρίων νερών τα οποία εμφανίζονται πλέον ως ανεπιθύμητοι εισβολείς. Αλλά είπαμε: τους ανθρώπινους νόμους τους φτιάχνει ο άνθρωπος και όχι η φύση. Ο φυσικός νόμος συνήθως εκφράζεται στο τέλος και μάλιστα δίχως περιστροφές και άσκοπα επιχειρήματα.

Σε ένα μίνι οδοιπορικό στο ανατολικό Πεντελικό, πήραμε μερικές φωτογραφίες ενός ετοιμοθάνατου ρέματος το οποίο ενώ εμφανίζεται σε χάρτες του υδρογραφικού δικτύου του μεγάλου ρέματος Ραφήνας, έχει εξαφανιστεί από άλλους γενικούς, μη θεματικούς χάρτες. Πρόκειται για το ρέμα Μπάκα, το οποίο διασχίζει τον οικισμό της Διώνης στο Πικέρμι. Όπως μπορείτε να δείτε στις φωτογραφίες, το ρέμα έχει δομηθεί συστηματικά στις πλαγιές του οικισμού. Μάλιστα οι κάτοικοι ή οι ιδιοκτήτες των σπιτιών που χτίστηκαν πάνω του (!!!!!!), έχουν κατασκευάσει και οχετούς για να περνάει το νερό, προκειμένου να μην τους υποσκάψει τα θεμέλια ή τους προκαλέσει άλλες καταστροφές. Ελλαδάρα, το μεγαλείο σου!

Στο απόσπασμα του Google Earth πιο πάνω, βλέπουμε το ρέμα Μπάκα με διακεκομμένη κόκκινη γραμμή. Το ρέμα συνεχίζει και στις προεκτάσεις της κόκκινης γραμμής, λίγο προς τα πάνω (δυτικά προς το βουνό Μικρή Μαυρηνόρα) και πολύ προς τα κάτω (νοτιανατολικά προς το Πικέρμι και τον Βαλανάρη)

Ας δούμε και τις φωτογραφίες που δείχνουν το ρέμα μέσα στη δομημένη περιοχή, ξεκινώντας από τη νέα υποδομή που στήνεται, το νέο Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων Ραφήνας-Πικερμίου-Σπάτων-Αρτέμιδας και όλων όσοι δεν έχουν ακόμα ΚΕΛ στην περιοχή. Εδώ θα δείξουμε που χωροθετείται το ένα αντλιοστάσιο της περιοχής. Θα δούμε τη σχετική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ). Όπως φαίνεται καθαρά στο Παράρτημα IV, σελίδα 48, της μελέτης (βλ. κάτω) το αντλιοστάσιο ΝΑΑ.2 της συμβολής των οδών Πολυγύρου με την Αιγαίου Πελάγους, τοποθετείται μέσα στο ρέμα Μπάκα!

Η σελίδα από τη ΜΠΕ του έργου.

Απόσπασμα από Google Earth: η οδός Πολυγύρου είναι σχεδιασμένη
και κατασκευασμένη εντός του ρέματος Μπάκα.

Αξιοπρόσεκτο είναι πως στο σημείο αυτό (οδός Πολυγύρου και Αιγαίου Πελάγους), το ρέμα έχει νερό, ειδικά στην πορεία του έξω από τη δομημένη (αλλά και πολεοδομημένη!!!) περιοχή.

Λίγο βορειότερα, στην οδό Κιλκίς: οι κάτοικοι που έχτισαν τις μαιζονέτες τους εντός της κοίτης του ρέματος Μπάκα κατασκεύασαν και οχετό στα θεμέλιά τους για να αντιμετωπίσουν την οργή του ρέματος.

Ανάλογο σκηνικό στα ανάντη της οδού Κιλκίς.

Τέρμα οδού Βέροιας: ο βιασμός του ρέματος με κάθε μέσο.

Κλείνοντας αυτήν την πρώτη αναφορά στα ρέματα του ανατολικού Πεντελικού, χρειάζεται να σημειωθεί ότι ο οικισμός της Διώνης σχεδιάστηκε και δημιουργήθηκε από τον οικοδομικό συνεταιρισμό ΑΟΟΑ —των "καραβανάδων"— τη δεκαετία του '70...

[... και έπεται συνέχεια]